İki Dirhem Bir Çekirdek: Kelimelerin Hikayesi

Şık giyinmiş birini görünce söylenen bu deyim aslında Osmanlı dönemine dayanmaktadır, ama Osmanlıda aslında bir ölçü birimi olarak kullanılan "Dirhem" ve "Çekirdek" nasıl oldu da günümüzde iyi ve şık giyinen insanlar için kullanılması işin en ilginç tarafı. Yani neden şık giyinen insanlar bir ölçü birime benzetilmiş? O zaman asıl meseleyi öğrenelim ne dersiniz?   Osmanlı zamanında "okka" bir ölçü birimi olarak kullanılırmış. Günümüzde kullandığımız ölçülerle bu yaklaşık 1283 gram yapıyor. Okkanın da 400’de birine de dirhem deniyor. Dirhemin kullanım yeri ise daha hassas teraziler için kullanılırmış. Osmanlı zamanında sarraflar  dirhemden daha hassas ölçümler için de bir ölçü kullanıyorlardı buna da çekirdek deniyordu. Çekirdek de yaklaşık 3 gr'a karşılık geliyordu. Osmanlı altını bu hesaplara göre iki dirhem bir çekirdeğe denk gelmekteydi. Bu hikayeyi öğrendiğimde şöyle ilginç bir bilgiye denk geldim; sarrafların kullandığı 3 gr'lık çekirdek aslında keçiboynuzunun çekirdeği olması... Keçiboynuzu çekirdeği, dünyanın neresinde olursa olsun aynı ağırlıktadır. bu çekirdeğin Arapça söylenişinin "karat" olduğunu öğrendim bugün.. Her yerde aynı ağırlıkta olan bu çekirdek altın ve pırlanta gibi değerli taşların ağırlıklarının ölçümünde kullanılmış ve 1 karat ağırlığı ölçü birimi olarak kabul edilmiş. 1 dirhem ise 16 çekirdeğe eşittir. 33 karat ağırlıkta olan Osmanlı altını da 2 dirhem bir çekirdek etmektedir. Bu nedenle eskiler, altın gibi parlak anlamında 2 dirhem bir çekirdek derlermiş. İşte günümüze kadar gelmesi,  şık giyimli insanlara bu sözün söylenmesi de hoş bir iltifat aslında. Eski altın paraların ağırlığı 2 dirhem 1 çekirdeğe tekabül edermiş, sarrafların altına bu kadar özenli ve dikkat etmesinden dolayısıyla bir nevi şık giyinen insanlara altın yakıştırması yapıldığından dolayı.