Günümüz şartlarında tükenmeden tüketebilmek giderek zorlaşıyor, ülkemizin sosyal ve ekonomik krizlerini düşününce de "bilinçli tüketim" zor hale gelmeye başladı, ama asla imkansız değil. Genel olarak bilinçli bir tüketici olmak ve bilinçli tüketmek için yapmamız gerekenler aslında aynı. Ama yine de böyle zamanlarda daha titizlikle uygulamamız gereken kuralları bir hatırlamakta fayda var. Her yeni bir günde istediğimiz ürün ve hizmetleri elde etme becerisi her geçen gün daha da artıyor, bundan dolayı bilinçli bir tüketici olmak hiç olmadığı kadar önemli bir şey. Şimdi şöyle bir pazarlama stratejisi düşünün “Onsuz yaşayamayacağınız ürünler" işte tüm o ürünleri yaratmak ile ilgilenen işletmeler tüm zaman ve çabalarını ürünleri ister ihtiyacınız olsun ister ihtiyacınız olmasın o ürünü almanızı sağlamak için zeki insanları işe alır. Bu insanlar ya yeni arzular yaratırlar, ya da zaten var olan arzuları güçlendirirler. İşte tam da bu noktada bilinçli tüketim hakkında konuşmak gerekli diye düşünüyorum.

Bilinçli tüketim sürdürülebilirlik yanlısı ürün ve hizmetlerin elde edilmesi ile ilgilidir, aynı zamanda çevremiz üzerindeki etkimizin farkında olma sorumluluğumuzu dikkate alan seçimleri de teşvik eder. Bu kendimize, başkalarına ve çevreye karşı saygılı olmak için oldukça önemli bir husustur. Bir de şöyle düşünün bilinçli bir tüketici olmak için davranışlarınızın, düşüncelerinizin ve duygularınızın daha fazla farkında olmalısınız, tüketimin doğa ve diğer varlıklar üzerindeki etkisine kayıtsız kalmamanız gerekmektedir, neden bunu dediğimi düşünmüş olabilirsiniz, çünkü tüketiminizin doğa ve insanlar üzerindeki etkisi için, şefkat ve empati geliştirmeniz gerekir, bunların ikisi de diğer insanlarla sağlıklı etkileşimler kurmanıza olanak sağlayan harika araçlardır. sadece kendi acil ihtiyaçlarınızı değil, çevreyi de aklınızda tutmak önemlidir. Bunu yapmak için kendinize çevreye yardım etmek için ne tür şeyler yapabileceğinizi sorabilirsiniz. Bir kere her şeyi bir anda yapmak zorunda değilsiniz, önemli olan çevre için daha az yıkıcı olan ve herkesin (ve her şeyin) iyiliği için daha iyi olan alternatifleri seçmektir.

Bilinçli tüketici olmak için öncelikle alacağınız ürüne gerçekten ihtiyacınızın olup olmadığına karar vermeniz gerekiyor. O ürüne ihtiyacınız yoksa gereksiz para harcamışsınız demektir. Bu durumda ürünü bilinçli bir şekilde kullanmamış olursunuz. Yani bilinçli bir tüketici olmak istiyorsanız, doğru ürünü ihtiyacınız olduğu zamanda almak şart!. Çoğunlukla sanılan ve bilinenin aksine tüketimcilik/tüketim merkezlilik tüketimde haddini aşmak, sürekli bir şeyler almak/tüketmek demek değil, bireysel ve toplumsal her türlü kimliği ve somut varoluşu tüketim ile anlamlandırma, eylemlendirme, evlendirme biçimidir. Bu anlamda tüketimde yetersizliğe kaçmak da, dengeli/bilinçli tüketici olmak adına yaşamak da tüketimcilik ibadetlerine girebilir.

Bilinçsiz tüketici, tüketim merkezli yaşamın eğitimsiz, yontulmamış ucundadır. Tüketimle kendini tanımlarken ayrıştırıcı, titiz, seçici değildir: Moda neyse ona savrulur, rüzgâr hangi yönde esiyorsa ona doğru yönelir. Bilinçli tüketici ise tüketimle kendini tanımladığının farkındadır ve bu sebepten dikkat eder, özen gösterir, tüketim konusunu iyi etüt eder, dersini alır ve ezberler. Titiz tüketici titizlenirken, özen gösterdiği tüketim ürünlerine kaliteli ve güzel yaşamdan beklentilerini yansıtır, mutlu bir hayattan anladığı aleni ve zımni reklamlardan öğrenilmiş ve tanımlanmış rafine tüketim modlarını, bilinçlerini, gurmeliklerini, gastronomik bilgi ve görgüsünü gerçekleştirmek için cabalar. "Mutlu hayatların olmadığı, mutlu anların olduğuna dair bir itikatla reklam spotu görüntüleriyle filizlenip, şekillenen ve sürekli olarak beslenen  hep o anları yaşamak, canlandırmak ve canlandırmış olduğunun geri beslemesini çevresine reklam etmekle mükelleftir. İşte tüm bunlardan dolayı, bilinçli tüketici yalnızca gerçekten ihtiyaç duyduğu şeylere sahip olmanın ne kadar değerli bir şey olduğunu bilir. Ayrıca, etik değerlerini koruyan tavsiyelerde bulunur ve satın almanın yanı sıra tavsiye etmek ile ilgili ellerinde olan gücü anlarlar.

Hepimizin yaşamamızda sahip olduğumuz alışkanlıklarımız vardır ve bu alışkanlıklar, tekrarlayan davranış biçimleridir, bu nedenle bilinçli bir tüketici olmak için alışkanlıklarınızı daha sürdürülebilir bir hale getirmeniz gerekmektedir. Alışkanlıklarınız duygularınız ve mali durumunuzla uyumlu olmalıdır, aksi takdirde bu alışkanlıklara uzun bir süre boyunca devam etmeniz pek mümkün değil açıkçası. Alışkanlıklarınızı değiştirmenin bir yolu rahatlığa öncelik vermeyi bırakmak ve tembel olmayı bırakmaktır, çünkü tembellik ertelemeye neden olur, ve bu da hayatınızda gerçek bir değişiklik olmadan geçen zamanı izlemenize yol açabilir. Ayrıca doğanın bize sunduklarının karşılığını vermek için çevre dostu seçimler yapmanız, geri dönüştürülebilir ürünler tercih etmeniz bu noktada oldukça önemlidir, en azından doğaya olan saygımız için bunu yapmamız şart diye düşünüyorum.

Bunu sadece çevre ve diğer insanlar ile değil, bilinçli tüketimin kendinizle de ilgisi olduğunu unutmayın. Kendinize “Bunu almak benim için iyi mi?” ya da “Bu ürün benim fiziksel, duygusal ve sosyal sağlığıma nasıl zarar veriyor ya da fayda sağlıyor?” gibi soruları sıklıkla sorun. Sonuçta her birimiz daha bilinçli bir tüketici olma ve başkalarının da aynı şeyi yapmasını sağlama becerisine sahibiz değil mi? Bu; doğa, diğer insanlar ve bizler için faydalıdır ki bundan dolayı, toplumsal ve bireysel refah için üzerimize düşenleri yapmamız lazım bu şekilde hep beraber yaşam kalitemizi yükseltebiliriz. Şimdi gelin isterseniz bu bilinçli tüketim/ tüketici konusunda nelere dikkat etmeliyiz? Nasıl bilinçli bir tüketici oluruz onları öğrenelim.

Bir mal satın alırken nelere dikkat etmelisiniz?

1. Bir mal satın alırken gerçekten bu mala ihtiyacınız olup olmadığını düşününüz. 

2. Satın alacağınız malın fiyatının bütçenize uygun olup olmadığına bakınız.

3. Malı teslim almadan sözleşmeyi imzalamayınız ve peşin ödemede bulunmayınız. Ortada bırakılabilirsiniz.

4. Alacağınız malın sağlam ve ayıplı olup olmadığına dikkat ediniz.

5. Taksitli olarak kapıdan ve kampanyalı mal satın alırken, hazırlanan sözleşme metnini imzalamadan önce mutlaka okuyunuz.

6. Sözleşme kağıdında aşağıdaki bilgilerin bulunmasına dikkat ediniz.

• Satıcının adı, ünvanı ve adresi,
• Sözleşmenin düzenlendiği tarih (Sözleşmeye geçmiş tarih atılması cayma hakkını ortadan kaldırdığından geçmiş tarih atılmadığından emin olunuz.)
• Satın alınan malın cinsi ve miktarı,
•  Malın teslim tarihi, (malı teslim almadan tarih atmayınız)
•  Malın peşin fiyatı, taksitli fiyatı ve faiz oranı.

Yasal haklarınız nelerdir?

• Yalnızca kapıdan, posta ve katalog yoluyla yapılan satışlarda;
•  Hiçbir gerekçe göstermeden bir malı teslim aldığınız tarihten itibaren (7) gün içinde kabul etmek veya reddetmek hakkına sahipsiniz.
•  Malı almaktan caydığınızı yani "Cayma Bildirimini" satıcıya 7 gün içinde iadeli taahhütlü mektupla, noter aracılığıyla gönderilen ihbarname ile veya bizzat elden teslim ederek ulaştırabilirsiniz.
•  Satın aldığınız malın ayıplı olduğunun anlaşılması halinde, malın teslim tarihinden itibaren 15 gün içerisinde satıcı firmaya başvurarak malın değiştirilmesi, ödediğiniz bedelin iade edilmesi, ücretsiz olarak onarılması veya ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesi haklarından birini talep edebilirsiniz.
•  Satıcı tercih ve talep ettiğiniz seçeneği yerine getirmekle yükümlüdür.
•  Satın alınan malın ayıbı gizli nitelikte ise, hakkınızı aramak için kanuni süre 2 yıldır. (Gizli ayıbın ispat edilmesi gerekir.)

 Sorunlarınız için nereye başvurmalısınız?

Satın alınan mal veya hizmetle ilgili olarak satıcılarla aranızda çıkabilecek sorunların çözümünde; Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine veya Tüketici Sorunlarına bakmakla görevli mahkemelere başvurabilirsiniz.

•  Başvurular, uyuşmazlık konusunu içeren dilekçe ve delil oluşturan ilgili belgelerle birlikte Hakem Heyetlerine yapılır. Hakem Heyetleri Kaymakamlık ve Valilik bünyesinde bulunmaktadır.
•  Kapıdan satışlarla ilgili uyuşmazlıklarda tüketicinin bulunduğu yerdeki Hakem Heyetlerine,
•  Diğer uyuşmazlıklarda ise mal ve hizmeti satın aldığınız satıcının bulunduğu yerdeki Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Başkanlıklarına başvurulur.