Günümüzde birçok plastik ürünlerin hammaddesi için kullanılan bir terimdir. Fakat markete gittiğimizde tüm market poşetlerinde “doğada çözünür” ya da “biyobozunur poşet” terimleri kullanılıp, tüketiciye plastik atık sorunlarından kesin olarak çözüm bulunmuş gibi lanse ediliyor. Fakat şöyle bir gerçek var; plastik atıkların "doğa koruyucusu bir anlayışla", yapılması gereken ilk şey geri dönüşümdür. Geri dönüşüm olmadığı müddetçe ekonomik kayıp nerdeyse sıfıra yakındır. Şimdi gelelim “biyobozunur”un ne demek olduğuna… Günümüzde kullanılan poşetlerin bozunarak karbondioksit, su buharı ve biyokütleye dönüşmesidir. Daha açıkça ifade etmem gerekirse; Biyobozunur malzemeler, toprakta bulunan bakteri ve mantar gibi mikroorganizmaların varlığında tamamen ayrışıp parçalandıkları doğal ortamda güvenle bertaraf edilebilen malzemelerdir.

Gerçekten biyolojik olarak parçalanabilen bir malzeme, bir yıldan daha kısa bir sürede tamamen parçalanır ve geride hiçbir kalıntı veya iz bırakmaz. Daha sürdürülebilir yaşam yollarına doğru ilerledikçe, yeniden kullanılabilir, sıfır atık ve çevre dostu, büyük atık krizimize katkıda bulunmayan malzeme ve ürünleri giderek daha fazla arıyoruz. Aralarından seçim yapabileceğiniz yüzlerce seçenek var ama hepsi göründüğü kadar harika değil. 

Biyobozunur Plastikler

Biyobozunur malzemelerin çoğu, ahşap veya bambu gibi işlenmemiş doğal malzemelerdir. Ancak son yıllarda plastikle mücadele ve sürdürülebilirliğe yönelik küresel hareket, aynı işlevleri yerine getirebilecek plastiğe alternatiflere olan ihtiyacı vurgulamıştır. Geleneksel plastikler, sınırlı bir kaynak olan fosil yakıtlardan yapılır. Fosil yakıtların çıkarılması ve bunları plastiğe dönüştürmek için gereken işlemler büyük miktarda kirlilik yaratır. Karbon emisyonları, arazi bozulması, su kirliliği… Ucuz plastik üretmenin çevresel maliyeti çok büyük! Geleneksel plastiği üretmenin etkilerine ek olarak, bir kez ürettikten sonra onunla ne yapacağımıza dair gerçekten büyük bir sorun var. Geri dönüştürülmüş plastiklerden yapılmış birçok harika, yenilikçi ürün olmasına rağmen , şu anda tüm plastiğin yalnızca %10'u geri dönüştürülmektedir. Geri kalan %90'ı ise ya çöplüklere gidiyor ya da okyanusta ve diğer hassas doğal ortamlarda, yüzlerce yıl bozulmadığı ve asla tam anlamıyla ayrışmadığı yerlerde son buluyor.

Biyo-plastikler böyle bir alternatiftir ve ürün ambalajından tek kullanımlık çatal bıçak takımına kadar her şeyde kullanım için daha hazır hale gelmektedir. Bir bakışta, biyo-plastikler bir rüyanın gerçekleşmesidir, tüm avantajları olan ve korkunç dezavantajların hiçbirine sahip olmayan plastik! Bitki bazlı hammaddelerden yapılırlar ve biyolojik olarak parçalanabilirler. Bununla birlikte, biyo-plastiklerin hepsi göründükleri kadar harika değildir. En yaygın kullanılan biyoplastiklerden biri Polilaktik asittir (PLA). Üretim süreci, geleneksel plastiklerden çok daha az kirlilik üretir ve karbonsuz bir kaynaktan (ticari olarak yetiştirilen mısır) yapılır.

Asıl sorun ise biyobozunur plastiklerin elden çıkarılmasında. Teknik olarak biyolojik olarak parçalanabilir olmasına rağmen, yalnızca bir ev kompostlama kutusunda veya herhangi bir ticari çöp sahasında bulunmayan çok özel koşullarda (çok yüksek sıcaklıklar, yüksek oksijen seviyeleri) biyolojik olarak parçalanır. PLA, yüksek sıcaklıklarda ve bol oksijen varlığında kompostlaştırılabileceği özel bir kompostlama tesisine gitmelidir. Bu tesislere ortalama tüketici kolayca erişemez ve birçok PLA ürünü ya çöplüklere gider ya da bunları işlemek için donanımlı olmayan plastik geri dönüşüm tesislerine gönderilir. Ev kompost kutusunda, çöp sahasında veya doğal ortamda, diğer plastikler gibi davranırlar ve bozulmaları yıllar alır. Bu, çok özel ve kolay erişilebilir olmayan bir kompostlama tesisine gitmedikçe, atık ve tüketici sonrası kirlilik açısından değiştirdikleri geleneksel plastikten gerçekten daha iyi olmadıkları anlamına gelir.

Fakat iyi haber şu ki; İyi haber şu ki, diğer biyoplastik türleri, düzenli kompostlama koşullarında bir yıldan daha kısa bir sürede tamamen biyolojik olarak bozunuyor. Bu biyoplastikler, PLA'lardan daha yeni ve daha az yaygın olarak kullanılıyor ancak evde, doğal ortamda ve çöplüklerde tamamen gübrelenebilirler. Bazıları aynı zamanda tarımsal atıklar veya tarımsal yan ürünler gibi atık malzemeleri hammadde olarak kullanıyor, bu da fiyatları düşürmeye ve geleneksel plastikler ve PLA'larla maliyet açısından rekabetçi hale getirmeye yardımcı oldu. Bir sonraki yazımda sizlere en iyi biyobozunur malzemeleri ve nerelerde kullanacaklarınızı yazacağım. Şimdilik doğada ve sağlıkla kalın…