Salepgiller familyasından olan orkide, aslında dünya üzerinde 22 binden fazla türü bulunduğu söylenen bir bitki. Ama tabii ki biz onu daha çok süs bitkisi olarak görmeye, ya da mutfaklarımızda kullanmaya alışık olduğumuz salep nedeniyle bilmeye alışığız. Bu yazımda çok yıllık otsu bir bitki olarak tanımlanan ve çiçek sevenler için çok özel bir yere sahip olan orkidenin bakımına değineceğim. Orkidenin Bakımı Eğer evde orkide yetiştirmeye karar verdiyseniz öncelikle doğru orkideyi seçerek işe başlamalısınız. Orkideyi seçerken çiçeklerinin tamamını açmış olanları tercih ederseniz çiçekli döneminin güzelliğini kısa bir süre yaşayabilirsiniz. Bu nedenle çiçekli kısmında henüz tomurcukların da bolca bulunduğu orkideleri seçebilirsiniz. Alacağınız orkidenin saksısının da mutlaka şeffaf olmasına özen göstermelisiniz. Doğru orkide seçimini yaptınız ya da evinizde orkideleriniz var diyelim. O halde orkide bakımıyla ilgili bilmeniz gereken ilk nokta güneş ışığıyla olan ilişkisi. Orkide güneş ışığını doğrudan almayı sevmez. Bu nedenle kendisini aydınlık ama doğrudan güneş ışığının gelmediği bir alana koymalısınız. Pencere önünde tül perdelerin ardında yetiştirebilir, aydınlıktan yararlanmasını ve güneş ışığından zarar görmesini bu şekilde engelleyebilirsiniz.     Orkide saksısının şeffaf ve küçük olmasına özen göstermeli, bu şekilde aldığınız orkideyi ikinci bir saksının içine yerleştirmemelisiniz. Şeffaf saksıda almadıysanız mutlaka saksısını değiştirmelisiniz. Unutmayın orkide köklerinin de doğrudan olmasa da güneş ışığı alması gerekiyor. Böylece orkideniz daha sağlıklı yetişecektir. Üçüncü olarak saksının drenaj deliklerinin bulunduğundan emin olmalısınız. Çünkü orkide fazla suyu sevmez. Fazla sulama yaparsanız bunu saksının altındaki drenaj deliklerinden atmasını sağlamanız gerekir. Aksi halde orkidenin kökleri çürümeye başlar ve bitkiniz bir süre sonra ölür. Bu yüzden drenajlı saksılar tercih etmeniz oldukça önemli. Orkide toprağının seçiminde de özenli olmalısınız. Çünkü orkide her toprağı sevmez. Orkide yetiştirmek için hazırlanan orkide topraklarından ve gübrelerinden temin ederseniz çok daha verimli orkideler yetiştirebildiğinizi siz de göreceksiniz. Son olarak orkide çiçeği yerini benimsemeyi sever. Bu nedenle orkidenizin yerini sık sık değiştirmeyin. Doğrudan güneş ışığına maruz kalmayan ama gün ışığını alabileceği aydınlık ortamlarda tutmalısınız. Oda sıcaklığının 15 ila 25 derece arasında olmasına da özen göstermeniz yararlı olacaktır. Orkide Nasıl Sulanır Orkide ne fazla suyu ne de kurak kalmayı sever. Bu nedenle bu hassas bitkinin sulamasına da çok dikkat etmelisiniz. Genel olarak 4 ila 7 günde 1 olacak şekilde, toprağın her zaman nemli kalacağı bir süre seçilir ve bu sürede sulamalar yapılır. Ancak, özellikle yaz ve kış mevsimlerinde hava sıcaklığında büyük değişimler olduğundan bu süreyi zaman içinde değiştirmeniz gerekir. Örneğin kışın 7 günde 1 suluyorsanız yaz sıcakları geldiğinde bu süreyi 4 günde 1 olacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Sulamayı genel olarak sabah saatlerinde yapmanız da alacağınız verimi artıracaktır. Sulama süresini belirlerken gözlemleriniz çok önemli. Toprağın nemsiz kaldığını, kuruduğunu düşünüyorsanız süreyi daha da kısaltabilirsiniz. Çok kurak bir alanda yaşıyorsanız ya da orkideleriniz susuzluktan boyunlarını bükmeye başlıyorsa onları yeniden canlandırmak için bilmeniz gereken sıra dışı bir yöntem daha var: Buz! Eğer orkide toprağınız sıcaklarda sık sık kuruyorsa birkaç parça buzu alıp orkide saksısına, toprağın üzerine yerleştirin. Buz yavaş yavaş eriyip etki edeceğinden, toprak daha uzun süre nemli kalacaktır.   Budama Orkide, en başta söylediğimiz gibi çok yıllık bir bitki aslında. Yani evde bir orkideniz varsa ve çiçeklerini dökmüş, sadece sapı kalmışsa bu onun öldüğü anlamına gelmez. Zaten bir orkide yılda yaklaşık 2-3 kez çiçek verebilir. Bu da orkidenizi budayarak önümüzdeki dönemler için yeniden orkide yetiştirebileceğiniz anlamına gelir. Orkideniz çiçeklerini döktükten sonra bir süre bekleyin, sapın rengi koyulaşmaya başladıktan sonra yetiştirdiğiniz saksıyı alın ve ilk olarak, genelde dayanak olması için saksıya yerleştirilen o çubuktan kurtulun. Ardından orkidenin sapında yer alan boğum yerlerini keşfedin. Saksının dip kısmından, yani orkidenin kökünden boğumları saymaya başlayın. Farklı renkte ince bir çizgi gibi gözüken bu boğumlardan, aşağıdan yukarıya doğru 3. olanı belirleyin. Bu 3. boğumun birkaç santimetre üzerinden budama makasıyla sapın üst kısmını kesin. Doğru sulama ve gün ışığı sayesinde bu ufacık kalan orkide sapının yeniden uzamaya başladığını, ardından da yine harika çiçekler açtığını göreceksiniz. Saksı Değişimi Orkide yerine alışması gereken ve ancak yerini sevdikten sonra verimli olarak çiçek açan bir bitki olduğundan saksı değişimi de normal şartlar altında sık sık tavsiye edilmiyor. Ancak yanlış gübreleme, yanlış toprak, çürümeye yüz tutmuş kökler, şeffaf olmayan saksı ya da geniş saksı gibi olmaması gereken bir durum söz konusuysa saksı değişimi yapabilirsiniz. Orkidenizin saksısını değiştirmeye karar verdiğinizde çiçeklerin tamamen bittiğinden emin olmanız ve birkaç gün önceden hareket geçmeniz gerekiyor. Saksı değişimi gününden 2-3 gün önce orkidenizi her zamankinden çok daha bol bir şekilde sulayın. Bu hem orkidenin saksıdan daha kolay çıkmasını hem de köklerin birkaç günlüğüne daha güçlü kalmasını sağlayacak, yeni saksıya uyum sürecini hızlandıracaktır. Saksı değişimini yaparken bitkiyi saksıdan ters bir şekilde tutarak çıkarın. Ardından köklerde kalan toprak-gübre harcını olabildiğince temizlemeye çalışın. Yeni saksısında yeni toprağıyla buluşacak olan orkidenin zarar görmüş, çürümüş köklerini diğer köklere asla zarar vermeyecek şekilde kesin. Ardından orkideyi yeni saksının tam ortasına yerleştirin ve yanlardan özel orkide karışımı olan toprağı güzelce yerleştirin. Sulama ve gün ışığı şartlarını da sağladıktan sonra orkideniz yeni saksısında da çok mutlu olacaktır.