Şöyle merak edip "Başına devlet kuşu konmak" deyimi ne ola ki? diye merak edip internette bir kaç araştırma içerisine girmişsiniz, karşınıza muhtemelen bir kaç satırlık bilindik hikayelere rastlamışsınızdır, ama ben bugün size (okuduysanız eğer) tüm bildiklerinizi unutturacak deyimin hikayesinden çok bir kuşun hikayesinden bahsedeceğim. Çünkü deyimimizin ana kaynağı bir kuş ?. Okuduktan sonra eminim hepinizin bu kuşun konmasını isteyeceksiniz. O zaman şans hep sizinle olsun, deyip bir an önce deyimimizin, aslında deyimden daha çok bir kuşun hikayesini hemen okumaya başlayalım.

Hüma kuşu yükseklerden seslenir

Evet hikayemizin kahramanı bir hüma kuşu, hatta adına yapılmış türküsü bile var, siz biraz acıklı Hüma kuşu türküsünü dinlerken ben de bu güzel kuşun hikayesini yazayım... [embed]https://www.youtube.com/watch?v=WE1H2zw8Wjc[/embed] Hüma kuşu Farsça kökenli bir kelimedir, sadece Fars edebiyatında değil Türk edebiyatında da önemli bir yerdedir, Hüma kuşu çoğu zaman cennet kuşu olarak da adlandırılan bu muazzam canlı, hiç kimsenin kolay kolay göremeyeceği  şekilde çok yükseklerde dinlenmeksizin sürekli uçan, asla yere değmeyen (bazı kaynaklarda ayakları olmadığı da söyleniyor) efsanevi bir kuştur. Ancak, bir an için bile olsa Hüma Kuşu'nu ya da hiç olmazsa gölgesini görebilmek bile kişinin bütün hayatı mutlu mesut geçirmesini sağlarmış. Bu arada hüma, bazı Türk lehçelerinde Kumay veya Umay kuşu olarak da bilinir.

Gördüğünüzde bir tanıdık geldiğine eminim, sanki Anka kuşu ile kardeş gibi değil mi? Ya da Hüma ismini duyduğunuzda "Divan-ı Hümayun"u çağrıştırıyormuş gibi oldu değil mi? Oldukça haklısınız çünkü bereketi ve gücü temsil eden bu kuşun ismi, hümayun'a dönüşüp Osmanlı sarayının başlıca yönetim aygıtına adını vermiştir. Divan-ı Hümayun, Topkapı Sarayındaki Kubbealtı dairesinde toplanan, şimdiki bakanlar kurulu gibi memleketin önemli meselelerinin tartışıldığı, Devlet-i Aliyye'nin iç ve dış siyasetinin belirlendiği, aynı zamanda halkın müracatlarının kabul edilerek görüşüldüğü bir çeşit yüksek mahkeme vazifesi de gören bir kurumdu.

Hüma kuşunu efsanesi Türk ve Pers kökenli milletlerde yaşamaya devam ediyor. Mesela Özbekistan'ın devlet armasında Huma kuşunu görebiliriz.

Yine İran'da oldukça popüler olan "Homa İran hava yolu" şirketinin logosunda görebilirsiniz. İran İslam Cumhuriyeti Hava Yolları'nın Farsçadaki kısaltması "HUMA" olarak yazılır. Ayrıca havayolunun sembolü Hüma kuşudur. Bu arada İran'da Hüma kuşunun önemli bir yerde olduğunu söylemeden geçmek istemiyorum. Bizim ülkemizde de efsanevi mitolojik Hüma kuşunun türkülerde yer aldığını biraz önce zaten gördünüz ve dinlediniz. Bu arada Hüma kuşu türküsü Erzurum yöresine ait bir türküdür. Peki, neden hüma kuşu nasıl bu kadar efsanevi oldu da dilimizde deyimlere kadar konu aldı? Derseniz de hemen onu da anlatayım:

Hüma kuşunun bu kadar efsanevi olmasının sebebi elbette eski inanışlara dayanmaktadır.Başına konduğu kimseye mutluluk getirdiğine inanılması sebebi ilede talih kuşu veya devlet kuşu olarak da isimlendirilmiştir. Bunun kaynağı eskiden bir hükümdar öldüğünde, halk bir meydana toplanırmış ve Hüma'nın başına konduğu ya da gölgesinin üzerine düştüğü kişinin hükümdar olduğuna inanırlarmış, ve bu şekilde ülkenin hükümdarları seçilirmiş... Bu arada ön Asya mitolojisinde ise Hüma Kuşu cennette oturur, zaman zaman uçarak yedi kat göklerde ve burçlar arasında dolaşır, hatta Allah’a kadar gidip geldiğine inanılırmış... İranlılarda Simurg, Yunanlılarda Phoenix, Araplarda Anka kuşu olarak tanınır. Türk kültüründe ise; “Zümrüdü anka”, “Huma” yahut “Umay” olarak bilinir.( Evet aynen! bizim anka kuşu olarak bildiğimiz aynı zamanda Hüma kuşudur ?)

Hüma kuşu öyle muazzam, öyle ihtişamlı bir kuşmuş ki kuzgun büyüklüğünde, başı yeşil ve kanat uçları siyahmış, Yukarıda da bahsetmiştim ayakları öyle kolay kolay yere basmaz havada yaşarmış, havada yumurtlar ve yavrusu da havada yumurtadan çıkarırmış... Yine gölgesi kimin üzerine düşerse o kimse padişah ya da çok zengin olur. Kimseyi incitmeyen ve dirisi ele geçmeyen bir kuştur hüma kuşu... Talih, saltanat, iyilik ve cennetin sembolü olduğu için zenginlik ve mutluluk getirildiğine inanırlarmış. İşte "başına devlet kuşu konmak" deyimi tam da buradan gelmektedir.

Evet o kuş Hüma kuşu! Hüma; çok yüksekten uçması, elde edilememesi, tuzağa düşmemesi, gölgesinin insanlara şans getirmesi, diğer kuşlardan üstün olması, yücelik, yüksek değer ve devlet ifade etmesi gibi özelliklerinden dolayısıyla efsanesi günümüze kadar gelmiş ve biz de böylece nadir de olsa kullandığımız deyimlerimiz arasında yerini almış. Hüma kuşunun gölgesi hepinizin üzerinizde olması dileğimle Şans, mutluluk hep sizinle olsun ?