Fazla Balık Yağı Tüketiminin Bilinmeyen Yan Etkileri
Balık yağı, omega-3 yağ asitleri bakımından zengin, kalp sağlığını koruyucu özellikler içeren, kandaki trigliseritleri azaltıcı, iltihap önleyici, romatoid artrit gibi durumların semptomlarını azaltıcı faydalarıyla bilinir. Peki, daha sağlıklı olmak adına yüksek dozlarda alınan balık yağının vücudumuzda ne gibi yan etkileri ve zararları olabilir?
1. Yüksek Kan Şekeri Riski: Bazı araştırmalar, fazla miktarda omega-3 yağ asidi alımının, özellikle diyabetli hastalarda kandaki şeker düzeylerinde önemli derecede artış göstereceği yönündedir. Çünkü yüksek seviyelerde omega-3 glikoz üretimini uyarmaktadır. Yapılan bir çalışmada, günlük 8 gram omega-3 kullanımının, sekiz hafta sonunda tip 2 diyabetlilerde kan şekerinde %22 oranında artışa neden olduğu saptanmıştır.
Buna rağmen, yine bir başka çalışmada, omega-3 yağ asidi formu olan, EPA ve DHA’nın kan seviyeleri üstünde olumsuz bir etki göstermemiştir.
2. Düşük Tansiyon Riski: Omega-3 yağ asidi alımı yüksek tansiyonlular için bir avantaj iken düşük tansiyona sahip bireyler için riskli olabilmektedir. Yapılan 90 kişilik bir araştırma sonucunca, günlük 3 gram omega-3 yağ asidi almanın sistolik ve diyastolik kan basıncını azaltma etkisi saptanmıştır. Bu yararlı etki, maalesef tansiyon düşürücü ilaçlarla etkileşime girebilen balık yağı ile birlikte sorunlara da neden olabilmektedir. Bu yüzden bu tür takviyeler kesinlikle doktor kontrolünde alınmalıdır.
3. Kanama Riski: Aşırıya kaçılan balık yağı tüketiminde en sık görülen yan etkiler, burun ve diş eti kanamalarıdır. Belirli süre boyunca günlük dozu sürekli aşmak, kanın pıhtılaşmasını önleyici bir takım olumsuz etkiler göstermektedir.
Özellikle kan sulandırıcı ilaç kullananlarda daha ciddi riskler oluşmaması için balık yağı takviyesi alımı önerilmemektedir.
4. Reflü Riski: Birçok kişide balık yağı kullanımına başladıktan sonra mide yanması ve mide ekşimesi etkileri görülmektedir. Asitli reflü balık yağlarının, yüksek asitli içeriği nedeniyle oluşturduğu yan etkilerdir. Yüksek dozlar hazımsızlığı da beraberinde getirmektedir.
Reflü semptomlarının giderilebilmesi ve ekşime, yanma gibi şikayetlere sebep olamaması için günlük kullanım dozu aşılmamalıdır.
5. İshal Riski: Yine en çok görülen yan etkilerden biri de ishaldir. Gerekenden fazla kullanım ile ortaya çıkar. İshal ve şişkinlik gibi şikayetlerden korunmak için, balık yağları ve hatta diğer omega-3 takviyeleri besinlerle birlikte kullanılmalıdır. Rahatsızlıkta artış görüldüğünde ise mutlaka doz azaltma yoluna gidilmelidir.
6. A Vitamini Toksisitesi Riski: Sadece 14 gram morina karaciğerindeki yağın, günlük A vitamini ihtiyacının %270’ini karşılayabileceğini biliyor muydunuz? Yüksek miktarda ve uzun süre balık yağı, A vitamini toksisitesine sebep olmakta, maalesef karaciğer hasarına ve karaciğer yetmezliğine bile sebep olabilmektedir.
Eğer takviye kullanımından sonra, yoğun mide bulantısı, baş dönmesi, ciltte tahriş ve eklem ağrıları gibi yan etkiler meydana geliyorsa, alınan takviyenin A vitamini içeriğine dikkat etmek gerekmektedir. Uzun vadede ciddi problemlere yol açabileceği bilinmelidir.
7. Beyin Kanaması ve İnme Riski: Zayıflayan kan damarları neticesinde meydana gelen inme, omega-3 yağ asidinin kan pıhtılaşmasını azaltan etkisiyle alakalıdır. Bu konuda henüz yeterli çalışma olmamakla birlikte mevcut çalışmalarda hemorajik inme riskinin artabileceği bulunmuştur.
8. Uykusuzluk: Uygun dozda balık yağı alımı uyku kalitesini artırırken, yüksek doz alımının, uykuyu etkileyip, uykusuzluğu tetiklediği ortaya koyulmuştur. Özellikle depresyon öyküsü olan bireylerde, anksiyete belirtilerini fazlalaştırarak uykusuzluğa sebep olduğu bildirilmiştir.
Günlük Doz Ne Kadar Olmalı?
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesine göre, “Omega-3 yağ asidi takviyeleri, günde 5.000 mg'a kadar olan dozlarda güvenle tüketilebilir.” Kombine EPA ve DHA'nın günlük alım referansı ise (RDI) 250-500 mg'dır ve “Toplam omega-3 için RDI, kadınlar için 1.100 mg ve erkekler için 1.600 mg'dır.”
Bu önerilen doz çeşitli bireylere ve farklı sağlık sorunları olan kişilere göre, doktor tavsiyesi ile değişebilmektedir. Olumsuz bir etki gözlemlendiğinde ise, doz azaltılmalı, bu da yeterli gelmiyorsa, balık yağını gıdalardan almak daha uygun bir çözüm olmaktadır.
Genellikle besinlerden almanın daha güvenilir olduğu kabul edilse de ünlük alım dozu aşılmadığında, balık yağının birçok fayda sağladığı “balık yağının iltihabı azaltmaya, kalp sağlığını iyileştirmeye, beyin fonksiyonlarını korumaya ve uygun büyüme ve gelişmeyi desteklemeye yardımcı olabileceği” gerçeği göz ardı edilmemelidir.
(Kaynak: National Library Of Medicine, Pediatri Dergisi, Cilt 116, Sayı 1, Pubmed.gov)
