Herodot'un MÖ 480 civarında Halikarnas şehrinde (günümüz Türkiye'sinde Bodrum), ancak ipin çözüldüğü yer hemen hemen orası. Her nasılsa, araştırma yürüterek ve iddialı başyapıtı "Tarihler" için hikayeler toplayarak tüm antik dünyayı dolaşma olanağına sahipti. Ama nasıl? Herodot ailesinden bir sürü parayı miras aldı mı? Başarılı bir tüccar mıydı yoksa gezici bir öğretim görevlisi miydi? Uzmanlar, seyahatlerinin genişliği ve yazı stilinin çok cilalı olduğu gerçeği göz önüne alındığında zengin bir aileden geldiğine inanıyor, bu da onun yüksek eğitimli olduğunu ima ediyor. Herodot, ilk tarihçi olarak kabul edilen bir Yunan yazar ve coğrafyacıydı. MÖ 425 civarında, Herodot başyapıtını yayınladı: "Tarihler" adını verdiği Greko-Pers Savaşları'nın uzun bir öyküsü. (Yunanca "historie" kelimesi "soruşturma" anlamına gelir.) Herodot'tan önce hiçbir yazar geçmiş hakkında bu kadar sistematik, kapsamlı bir çalışma yapmamış veya olayların neden-sonuçlarını açıklamaya çalışmamıştı. Herodot'tan sonra tarihsel analiz, entelektüel ve politik yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Alimler 2500 yıldır Herodot'un izinden gidiyorlar. Herodot'u “tarihin babası” olarak adlandırdı ve isim yüzyıllar boyunca kaldı. Bu unvanı neden hala elinde tuttuğuna daha ayrıntılı bakalım.
1. Herodot Tüm Tarih Kavramını İcat Etti
Herodot, gerçek tarihi uzun, kronolojik bir dizide bir araya getiren türünün ilk örneğiydi. Dünyanın dört bir yanındaki uygarlıklardan yaşanmış deneyimler toplamak için çok uzaklara gitti ve bulgularını kıtaları ve yaşamları kapsayan dokuz ciltlik geniş bir dizi olan The Histories'de bir araya getirdi. Herodot'tan önce hiç kimse bu kadar iddialı bir göreve kalkışmamıştı. Bunun yerine, antik Yunanistan'dan gelen metinler, tanrıların ve efsanevi yaratıkların cömert hikayeleriyle dolu, özenle dokunmuş bir gerçek, fantezi ve kurgu karışımı olan mitolojik hikayelere odaklanma eğilimindeydi.
2. Antik Tarihteki En Önemli Olaylardan Bazılarını Kaydetti
Herodot, 9 ciltlik destansı kitap serisi The Histories'de tarihin en önemli olaylarından bazılarını belgelemiştir. Öncelikle Yunanistan ve İran arasındaki savaşlara odaklandı, Yunan-Pers savaşlarına yol açan arka planı, savaşların kendisini, Perslerin Yunanistan'ı işgalini ve Salamis, Plataea ve Mycale'deki Yunan zaferlerini inceledi. Daha sonra Pers İmparatorluğu'nun yükselişini, tarihinin, coğrafyasının ve uygarlığının gelişimine ayrıntılı bir şekilde bakarak anlatmaya devam etti.
3. Tarihçiler, Hikayelerinin Çoğunlukla Doğru Olduğuna İnanıyor
Zamanda bazı şüpheciler Herodot'un olayların yorumlarından şüphe duysalar ve onu yalan söylemekle ve onları tarihi gerçeklermiş gibi ifşa etmekle suçlasalar da, çağdaş tarihçiler Herodot'un Tarihler'inin çoğunun aslında doğru olma ihtimalinin yüksek olduğunu göstermişlerdir. Diğer zamanlarda, dünya hakkındaki bilgilerinin çok daha sınırlı olduğu eski zamanlarda elde edebileceği gerçeğe en yakındı (orada burada biraz süslemiş olsa bile). Bütün bunlar, onun geçmişin hayatlarına ve hikayelerine ne kadar kapsamlı bir şekilde daldığını kanıtlıyor ve onun gerçekten tarihin gerçek babası olduğunu gösteriyor.
4. Herodot Araştırmalarını Biriktirmek İçin Çok Seyahat Etti
Herodot, Pers egemenliği altında Güneybatı Asya'da bir Yunan şehri olan Halikarnas'ta doğdu ve daha sonra Güney İtalya'da bir koloni olan Thurii'ye geçmeden önce Atina'ya gitti. Daha sonra Mısır, Libya, Suriye, Babil, Susa, Lidya, Susa ve Frigya'yı ziyaret ederek uzun yıllar dünyayı dolaştı. Daha sonra, Karadeniz kıyılarında seyahat ederken İskit'i görmeden önce Bizans, Trakya ve Makedonya'yı gezdi. Dünya tarihi hakkında yazacak biri varsa, kesinlikle bu kadar çok şeyi ilk elden görmüş olan bu adamdı.
5. Herodot Gelecek Nesil Yazar ve Tarihçilere İlham Verdi
Herodot hem yaşamı boyunca hem de sonrasında, hikayelerinin doğruluğundan şüphe duyanlar tarafından eleştirildi. Buna rağmen, şüphesiz onun izinden giden pek çok hayranı vardı. Antik çağda bunlar arasında Thucydides, Platon, Cicero ve Aristoteles bulunur; bunların her biri Herodot'un örneğini özümser ve onun fikirlerini, Yunan mitinin fantezilerinin aksine, gerçek dünyadaki olgusal gözlemlere dayanan kendi tarihsel veya felsefi araştırmalarına uyarlar. Ve bugün bile, Herodot'un tarihi olayları betimleyici, son derece ayrıntılı bir şekilde anlatması ve onları eğlenceli, keyifli bir okuma haline getirmesi, günümüzün akademisyenlerine, tarihçilerine ve yazarlarına ilham vermeye devam ediyor.
