Orkide nedir?
Salepgiller familyasından olan orkide, aslında dünya üzerinde 22 binden fazla türü bulunduğu söylenen bir bitki. Ama tabii ki biz onu daha çok süs bitkisi olarak görmeye, haydi bilemediniz mutfaklarımızda sıkça kullanmaya alışık olduğumuz salep nedeniyle bilmeye alışığız. Ama ben bugün sizlere evinizde en az bir orkide yetiştiriliyorsanız bir an önce onun bakımıyla ilgili bilmeniz gerekenleri öğrenmelisiniz diyor ve bu pek hassas, pek nadide ve değerli bitkinin bakımı nasıl yapılır, tüm detayları sizlere anlatacağım.
Orkide bakımı nasıl olur?
Eğer evde orkide yetiştirmeye karar verdiyseniz öncelikle doğru orkideyi seçerek işe başlamalısınız. Orkideyi seçerken çiçeklerinin tamamını açmış olanları tercih ederseniz çiçekli döneminin güzelliğini kısa bir süre yaşayabilirsiniz. Bu nedenle çiçekli kısmında henüz tomurcukların da bolca bulunduğu orkideleri seçebilirsiniz. Alacağınız orkidenin saksısının da mutlaka şeffaf olmasına özen göstermelisiniz.
- Doğru orkide seçimini yaptınız ya da evinizde orkideleriniz var diyelim. O halde orkide bakımıyla ilgili bilmeniz gereken ilk nokta güneş ışığıyla olan ilişkisi. Orkide güneş ışığını doğrudan almayı sevmez. Bu nedenle kendisini aydınlık ama doğrudan güneş ışığının gelmediği bir alanda muhafaza etmelisiniz. Pencere önünde tül perdelerin ardında yetiştirebilir, aydınlıktan yararlanmasını ve güneş ışığından zarar görmesini bu şekilde engelleyebilirsiniz.
- İkinci olarak orkide saksısının şeffaf ve küçük olmasına özen göstermeli, bu şekilde aldığınız orkideyi ikinci bir saksının içine yerleştirmemeli, bu şekilde almadığınızda ise mutlaka saksı değişimi yaparak şeffaf, küçük bir saksıya geçmesini sağlamalısınız. Çünkü orkide köklerinin de doğrudan olmasa da güneş ışığını dolaylı olarak alması daha sağlıklı yetişmesi açısından önemlidir ve orkide, küçük saksılarda çok daha güzel yetişir.
- Üçüncü olarak saksının drenaj deliklerinin bulunduğundan emin olmalısınız. Çünkü orkide fazla suyu da sevmez ve eğer fazla sulama yaparsanız bunu saksının altındaki drenaj deliklerinden atmasını sağlamanız gerekir. Aksi halde orkidenin kökleri fazla sudan zarar görüp çürümeye başlar ve bitkiniz bir süre sonra ölür. Bu yüzden drenajlı saksılar tercih etmeniz oldukça önemli.
- Bunlara ek olarak orkide toprağının seçiminde de özenli olmalısınız. Çünkü orkide her toprağı sevmez. Orkide yetiştirmek için hazırlanan orkide topraklarından ve gübrelerinden temin ederseniz çok daha verimli orkideler yetiştirebildiğinizi siz de göreceksiniz.
- Son olarak orkide çiçeği yerini benimsemeyi sever. Bu nedenle orkidenizin yerini sık sık değiştirmemeye özen göstermeli, onu yukarıda da söylediğimiz gibi doğrudan güneş ışığına maruz kalmayan ama gün ışığını alabileceği aydınlık ortamlarda tutmalısınız. Oda sıcaklığının 15 ila 25 derece arasında olmasına da özen göstermeniz yararlı olacaktır, söylemeden geçmiş olmayalım.
Orkidenin sulanması
- Orkide ne fazla suyu ne de kurak kalmayı sever. Bu nedenle bu hassas bitkinin sulamasına da çok dikkat etmelisiniz. Genel olarak 4 ila 7 günde 1 olacak şekilde, toprağın her zaman nemli kalacağı bir süre seçilir ve bu sürede sulamalar yapılır. Ancak, özellikle yaz ve kış mevsimlerinde hava sıcaklığında büyük değişimler olduğundan bu süreyi zaman içinde değiştirmeniz gerekir. Örneğin kışın 7 günde 1 suluyorsanız yaz sıcakları geldiğinde bu süreyi 4 günde 1 olacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Sulamayı genel olarak sabah saatlerinde yapmanız da alacağınız verimi artıracaktır.
- Sulama süresini belirlerken gözlemleriniz çok önemli. Toprağın nemsiz kaldığını, kuruduğunu düşünüyorsanız süreyi daha da kısaltabilirsiniz. Çok kurak bir alanda yaşıyorsanız ya da orkideleriniz susuzluktan boyunlarını bükmeye başlıyorsa onları yeniden canlandırmak için bilmeniz gereken sıra dışı bir yöntem daha var: Buz!
- Evet, bildiğiniz buzdan söz ediyorum. Eğer orkide toprağınız sıcaklarda sık sık kuruyorsa birkaç parça buzu alıp orkide saksısına, toprağın üzerine yerleştirin. Buz yavaş yavaş eriyip etki edeceğinden, toprak daha uzun süre nemli kalacaktır. Bu yöntem, evinde orkide bakan hemen herkesin bildiği ve sıkça tercih edilen yöntemlerden biri. Öyle ki evde orkide bakanların yine çok yakından bileceği orkidebakım solüsyonları da yine aynı şekilde su ile karıştırılarak buz küpü haline getirilebiliyor, bu şekilde bitkiyi canlandıracak karışım da azar azar eriyerek bitkiye fayda sağlayabiliyor. Tabii bu yöntemi solüsyonla uygulamak için aldığınız bakım suyunun sulama suyuyla karıştırılabiliyor olmasına da özen göstermeniz gerekiyor.
Orkide budama
- Orkide, en başta söylediğim gibi çok yıllık bir bitki aslında. Yani evde bir orkideniz varsa ve çiçeklerini dökmüş, sadece sapı kalmışsa bu, onun öldüğü anlamına gelmez. Zaten bir orkide yılda yaklaşık 2-3 kez çiçek verebilir. Bu da orkidenizi budayarak önümüzdeki dönemler için yeniden orkide yetiştirebileceğiniz anlamına gelir.
- Orkideniz çiçeklerini döktükten sonra bir süre bekleyin, sapın rengi koyulaşmaya başladıktan sonra yetiştirdiğiniz saksıyı alın ve ilk olarak, genelde dayanak olması için saksıya yerleştirilen o çubuktan kurtulun. Ardından orkidenin sapında yer alan boğum yerlerini keşfedin. Saksının dip kısmından, yani orkidenin kökünden boğumları saymaya başlayın. Farklı renkte ince bir çizgi gibi gözüken bu boğumlardan, aşağıdan yukarıya doğru 3. olanı belirleyin. Bu 3. boğumun birkaç santimetre üzerinden budama makasıyla sapın üst kısmını güzelce kesin.
- Doğru sulama ve gün ışığı sayesinde bu ufacık kalan orkide sapının yeniden uzamaya başladığını, ardından da yine misler gibi çiçekler açtığını göreceksiniz.
