Büyük Buhran Tarihi: 1929’daki Ekonomik Çöküş

Büyük Buhran, 1929'dan 1939'a kadar süren, sanayileşmiş dünya tarihindeki en kötü ekonomik gerilemeydi.

Büyük Buhrana Ne Sebep Oldu?

1920'ler boyunca ABD ekonomisi hızla genişledi ve ülkenin toplam serveti 1920 ile 1929 arasında iki katından fazla arttı, bu dönem “Kükreyen Yirmiler” olarak adlandırıldı. New York City'deki Wall Street'teki New York Menkul Kıymetler Borsası merkezli borsa, milyoner kodamanlardan aşçılara ve kapıcılara kadar herkesin birikimlerini hisse senetlerine döktüğü pervasız spekülasyonlara sahne oldu. Sonuç olarak, borsa hızlı bir genişleme yaşadı ve Ağustos 1929'da zirveye ulaştı.

O zamana kadar, üretim zaten düşmüş ve işsizlik artmıştı, hisse senedi fiyatları gerçek değerlerinden çok daha yüksekti. Ayrıca o dönemde ücretler düşüktü, tüketici borçları hızla çoğalıyordu, ekonominin tarım sektörü kuraklık ve düşen gıda fiyatları nedeniyle zorlanıyor ve bankaların tasfiye edilemeyecek kadar büyük kredileri vardı.

Amerikan ekonomisi 1929 yazında tüketici harcamalarının yavaşlaması ve satılmayan malların birikmeye başlamasıyla hafif bir durgunluğa girdi ve bu da fabrika üretimini yavaşlattı. Bununla birlikte, hisse senedi fiyatları yükselmeye devam etti ve o yılın sonbaharında, beklenen gelecekteki kazançlarla haklı çıkarılamayan stratosferik seviyelere ulaştı.

1929 Borsa Çöküşü

24 Ekim 1929'da gergin yatırımcılar yüksek fiyatlı hisseleri toplu halde satmaya başlayınca, bazılarının korktuğu borsa çöküşü sonunda gerçekleşti. O gün, “Kara Perşembe” olarak bilinen rekor 12.9 milyon hisse işlem gördü. 5 gün sonra, 29 Ekim ya da “Kara Salı” günü, Wall Street'i silip süpüren başka bir panik dalgasının ardından yaklaşık 16 milyon hisse alınıp satıldı. Milyonlarca hisse değersiz hale geldi ve hisse senetlerini “marjla” (ödünç parayla) satın alan yatırımcılar tamamen yok edildi.

Borsa çöküşünün ardından tüketici güveni ortadan kalkarken, harcama ve yatırımdaki gerileme fabrikaları ve diğer işletmeleri üretimi yavaşlatmaya ve işçilerini işten çıkarmaya yöneltti. Çalışabilecek kadar şanslı olanlar için ücretler düştü ve satın alma gücü azaldı.

Krediyle satın almak zorunda kalan birçok Amerikalı borca girdi ve haciz ve hacizlerin sayısı istikrarlı bir şekilde arttı. Dünyanın dört bir yanındaki ülkeleri sabit bir döviz kurunda birleştiren altın standardına küresel bağlılık, ABD'den ekonomik sıkıntıların dünyaya, özellikle de Avrupa'ya yayılmasına yardımcı oldu.

Banka Koşuları ve Hoover Yönetimi

Başkan Herbert Hoover ve diğer liderlerin krizin seyrini sürdüreceğine dair güvencelerine rağmen, önümüzdeki üç yıl içinde işler daha da kötüleşmeye devam etti. 1930'a gelindiğinde, iş arayan 4 milyon Amerikalı iş bulamıyor; bu sayı 1931'de 6 milyona yükseldi. Bu arada, ülkenin sanayi üretimi yarı yarıya düşmüştü. Amerika'nın kasaba ve şehirlerinde ekmek kuyrukları, aşevleri ve artan sayıda evsiz insan giderek daha yaygın hale geldi. Çiftçiler ekinlerini hasat etmeye güçleri yetmedi ve başka yerlerdeki insanlar açlıktan ölürken onları tarlalarda çürümeye terk etmek zorunda kaldılar. 1930'da Güney Ovaları'ndaki şiddetli kuraklıklar, Teksas'tan Nebraska'ya yüksek rüzgarlar ve toz getirerek insanları, hayvanları ve mahsulleri öldürdü. “Toz Çanak”, insanların iş aramak için tarım arazilerinden şehirlere toplu göçüne ilham verdi.

1930 sonbaharında, çok sayıda yatırımcının bankalarının ödeme gücüne olan güvenini kaybetmesi ve nakit olarak mevduat talep etmesi ve bankaları ellerindeki yetersiz nakit rezervlerini tamamlamak için kredileri tasfiye etmeye zorlamasıyla, dört bankacılık panik dalgasının ilki başladı. 1931'in ilkbahar ve sonbaharında ve 1932 sonbaharında, banka kaçakçılığı Birleşik Devletleri yeniden silip süpürdü ve 1933'ün başlarında binlerce banka kapılarını kapattı. Bu korkunç durum karşısında, Hoover'ın yönetimi batmakta olan bankaları ve diğer kurumları devlet kredileriyle desteklemeye çalıştı; Fikir, bankaların, çalışanlarını geri alabilecek işletmelere kredi vermesiydi.

Roosevelt Seçildi

Eskiden ABD ticaret sekreteri olarak görev yapan bir Cumhuriyetçi olan Hoover, hükümetin ekonomiye doğrudan müdahale etmemesi gerektiğine ve vatandaşlarına iş yaratma veya ekonomik yardım sağlama sorumluluğuna sahip olmadığına inanıyordu.