Bel bölgesi 12. Kaburganın omurgaya tutunduğu yerden leğen kemiği diye bilinen ve kuyruk sokumuna kadar olan bölgeyi içine alır. Bu bölgede ağrılara sık rastlamaktayız. Nedenlerine geçmeden önce bu bölge hakkında biraz bilgi sahibi olalım. Bel bölgesi vücudun leğen kemiğine oradan da kalçaya bağlandığı vücut ağırlığının kalça eklemi üzerinden alt ekstremite diye isimlendirdiğimiz bacaklara aktarıldığı geçiş bölgesidir.

Bu bölgede derin ve yüzeysel birçok kaslar bulunmaktadır. Peki bu kasların kontrolü bizde mi yani hepsini biz mi yönetiyoruz dersiniz? Aslından bunun cevabını vermek çok da zor değil hemen bir örnek ile cevabını siz de verebilirsiniz. Beliniz veya boynunuz hiç tutuldu mu?  Yada tutulan birini gördünüz mü? Bu kişiler öyle hemen kendini düzeltemezler. Neden dediğinizi duyar gibiyim. İşte sorumuzun cevabı burada açığa çıkıyor bu kasların tam kontrolü bizde değil maalesef peki ya nasıl oluyor da biz istediğimiz zaman eğilip kalkabiliyoruz dönebiliyoruz diyebilirsiniz. Yüzeysel kasları biz yönetiyoruz evet ancak derin kasların kontrolünü beyin otonom olarak sağlıyor. Yani otomatik olarak sağlıyor. Her zaman  dört dörtlük olduğu söylenemez ama kendince koruma mekanizmaları olduğunu söyleyebilirim. Omuriliğin içinden vücudun iletişim yapıları olan sinirler geçmektedir. Bu sinirlerin herhangi birinin tehdit altında olması ağrı ile veya bir kasılma ile sonuçlanabilir.  Vücut bu yapıların zarar görmesini istemez ve korumak için tüm koruma mekanizmalarını ve adaptasyonlarını gerekirse devreye sokar.  

Bel bölgesinin hareketine gelecek olursak omurga ile beraber harekete katılır bir elimiz kolumuz gibi kısmi hareket edemez omurganın tamamı harekete eşlik eder ve eğilirsek bükülür dik durursak normal dizilimine döner. Bu bölgenin çok hareketten ziyade stabilite dediğimiz kararlı duruşa ve dayanıklılığa ihtiyacı vardır. Çünkü bu bölge vücudun ağırlığını askılık gibi taşımaktadır. Öne doğru eğildiğinizde belinize binen yük vücut ağılığınızın kat be kat üstüne çıkmaktadır. Gel de bu yükü karşıla. Kafanızda canlanması açısından elinizde bükülebilir esnek bir sopa tutun bu sopanın en uç kısmında yaklaşık 7 -8 kilo olan bir ağırlık olsun bu ağırlık kafamız oluyor. Biraz alt kısmında da çok değil 10 kg lık gövdemiz olsun. Zayıf birini ele alalım. Bu kişi öne eğilmek istediğinde sopanın nasıl bir güçle tutulması gerektiğini  15 kg lık ağırlığın etkisiyle sopaya uyguladığı kuvveti hayal edebildiniz mi?  

Bu kadar yüksek yüklere maruz kalan bel bölgesinin bu yüklerle başa çıkabilmesi için ihtiyacı olan şey stabilitedir. Bir bel ne kadar stabil ise o kadar  da sağlıklı ve dayanıklı demektir. Stabiliteyi kim sağlıyor dersiniz? O kontrol edemediğimiz kaslar desem bana ne dersiniz?  Allah’a emanet gidiyormuşuz demek ki.

Gelelim bel ağrısına gelirsek elimizde 3 adet temel düzeyde bilgi var birincisi bel bölgesinin kontrolü tamamen bizde değil ikincisi omurga bir bütün olarak hareket ediyor bir el bir kol gibi kısmi hareket olmuyor. Üçüncüsü ise stabilitesinin iyi olması gerektiğidir.  Optimum şartlar sağlanamadığında bel ağrısı kaçınılmaz olmaktadır. Yani stabilite iyi değil belimizi doğru hareket ettiremiyorsak zaten kısıtlı olan kontrolümüz zayıfsa vücut kendine uygun bir hareket şekli bulur ve o şekilde hareketine devam eder ta ki bir o bölgede bir problem yaşayana kadar. Bel ağrısı deyince akla en çok bel fıtığı gelmektedir. Üzgünüm ancak araştırmaların gösterdiği bel ağrılarının büyük bir çoğunluğu  non-spesifik bel ağrılarıdır.  Yani bir doku problemine buna fıtıklar da dahil bağlanamayan ağrılardır.  Bel ağrısının birçok nedeni olabilmektedir. Mekanik bel ağrıları belin duruşuna bağlı olarak üzerine binen yükü karşılayamamasından kaynaklanan ağrılar. Omurganın geçtiği kanalın daralması (spinal stenoz) ile oluşan bel ağrıları. Beldeki stabilitenin bozulması sonucu instabilite (lumbal instabilite) dediğimiz bir omur kemiğinin tabiri caizse kontrolden çıkması ile kendi başına hareket etmesi ile oluşabilen ağrılar. Disk hernisi yani bel fıtığı diye bildiğimiz bel ağrıları, eklemlerden kaynaklanan bel ağrıları, omurga kaymalarından (spondilolistezis) kaynaklanan bel ağrıları gibi listeyi uzatabiliriz. Bel şikayetleri sadece belde ağrı vermez kalça bölgesinde ağrı arka uyluk bölgesinde kas çekilmeleri hatta diz bölgesinde bile belli durumlarda ağrıya neden olabilmektedir.

Bel ağrısı yaşıyorsanız öncelikle lisans eğitiminin üstüne ilave eğitim almış bir fizyoterapiste gitmenizi tavsiye ederim. Çünkü bazı bel ağrıları mekanik olabilmektedir ve kısa sürede birkaç egzersizle geçebilmektedir.  Eğer belde ciddi bir problem şüphesi varsa zaten fizyoterapistiniz sizi ilgili hekime yönlendirerek sizin için gerekli görüntüleme ve değerlendirmeleriniz yapılacak sonrasında belki tekrar fizyoterapisti görmeniz gerekebilir.

Şunu unutmayın ki yük taşıyan ve hareket etmek zorunda olan bir bölgenin şikayetini bir yöntemle veya bir ilaçla çözebilmeyi beklemeyin. Hekim ve fizyoterapist ekibiyle beraber çalışılarak kalıcı bir çözüme ulaşabilirsiniz. Hekim gerekli ilaç ve tetkiklerini yaparak kendi tedavisini uygulayacak fizyoterapist ise işin mekaniksel, kas, eklem ve hareketle ilgili kısmında devreye girecek ve sizin bel şikayetinize neden olan fiziksel etkenleri elemine edecek bir program yapacaktır.  Bu programın içinde kas kuvvetlendirmelerinden doğru haraket etmeye eklem sorunlarını çözen uygulamalara kadar birçok uygulamalar yapılabilmektedir. Bu da o bölgedeki işleyişi düzeltir dokuların yeterli beslenmesini sağlar ve akabinde iyileşme gerçekleşir.

Fizyoterapist gözünden bel ağrısına bakış attınız.  Sonraki yazılarımızda neler yapabilirsiniz? Nasıl korunursunuz? bunlara değineceğiz. Sağlıkla kalın, hareketli kalın.

Bu makale Spine Eks tarafından konusunda uzmanlarca hazırlanmıştır.