Evet, yanlış duymadınız! Gıda zehirlenmesi vakaları, bu duruma neden olan bakteri, virüs ve parazitlerin türüne bağlı olarak insandan insana bulaşabilir. Bu nedenle zehirlenme yaşayan kişilerle ortak tabak, çatal kullanılmamalı, yeme ve içme sonrası kullandıkları eşyaları uygun yöntemle dezenfekte edilmeli; vücut sıvıları ile enfekte olmamaya dikkat edilmelidir. Bu tip zehirlenmelerin sadece kontamine olmuş besinlerle bulaşmadığı unutulmamalıdır.

Gıda zehirlenmeleri maalesef oldukça yaygın bir sorundur. Hemen hemen çoğumuz hafif veya şiddetli, farkında olarak ya da olmadan böyle bir durumla karşı karşıya kalmışızdır. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin araştırmasına göre her yıl sadece ABD’de 48 milyon kişi gıdalarla ilgili zehirlenme yaşamaktadır. Ülkemizde de kayıt altına alınan sayılar bir hayli yüksek olup “2015-2020 yılları arasında gıda kaynaklı alerjik hastalık tanı kodlarından herhangi birini alan 11 milyon 384 bin 479 kişi tarafından 18 milyon 314 bin 239 başvuru yapılmıştır. Aynı tarihler içerisinde, Ölüm Bildirim Sisteminde (ÖBS) ölüm nedenleri arasında alerjik hastalık tanı kodlarından herhangi biri bulunan 1714 kişi bulunmaktadır.” İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi Beslenme Çalışma Grubu’nun 2018 raporuna göre ise zehirlenme vakalarının yüzde 89’u firmalar tarafından temin edilen gıdalardan kaynaklanmaktadır.

Gıda zehirlenmesi, virüs, bakteri veya parazitlerin veya toksinlerinin sebep olduğu bir hastalıktır. Bazı durumlarda tarım ilaçları da bu tip zehirlenmelere sebep olabilir. Genellikle kontamine olmuş gıdaların tüketilmesi ile ortaya çıkmaktadır. Çünkü istenmeyen bakteri, virüs ve parazitler hızlı bir şekilde zehirlenmeye yol açacak biçimde çoğalması, insan sağlığı için risk unsuru olabilmektedir. Zehirlenme şiddeti her vakada farklı olmaktadır. Gıdanın bulaşı derecesine ve bireye göre değişen bu rahatsızlık birkaç günde kendiliğinden geçebileceği gibi haftaları bulabilir hatta ölümcül olabilmektedir. Şiddetli vakalarda mutlaka acil şekilde en yakın hastaneye gitmek elzemdir. Gıda zehirlenmeleri asla hafife alınmamalıdır.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

Bu belirtiler ciddi belirtiler olup, yaşandığı taktirde mutlaka bir uzmandan yardım alınmalı, uygun tedavi yöntemine vakit kaybetmeden başlanmalıdır. Hastanın durumuna ve zehirlenmenin şiddetine göre genellikle, kaybedilen sıvı takviyesi; eğer bakteri kaynaklı ise antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır.

- Geçmeyen mide bulantısı ve kusma

- İshal ve dışkıda kan bulguları

- Karında kramplar ve ağrı

- Ateş

- Çok şiddetli ağrılar

- Ağız sıcaklığının 38 dereceyi aşması

- İdrar yapamama

- Sürekli susama

- Ağızda yoğun kuruluk

- Halsizlik

- Sersemleme hali ve uyku hali

- Bulanık görme, kaslarda güçsüzlük

Gıda zehirlenmelerinin en büyük kaynağı hijyen kurallarına uyulmamasıdır. Eller yıkanmadan pişirilen bir gıdaya bakteriler kolayca bulaşır ve çoğalmaya devam eder. Toksin ve bakteri yükü artan ürünün ise tüketiciye zarar vermemesi söz konusu değildir. En çok zehirlenmeye yol açan bakteri türleri Kampilobakter ve Salmonella’dır. Az pişmiş gıdalar, kanatlı etleri, herhangi bir ısıl işlemden geçmemiş sokak sütleri, musluk suları bu anlamda risk taşımaktadır. Et ve kümes hayvanlarının dışkılarının ete bulaşması, evde konserve edilen gıdalar, yeterince ısıtılmayan yemekler, çiğ tüketilen hazır ürünler, kirli sudan temin edilmiş kabuklu deniz ürünleri, sosisli sandviçler, yumurta sarısı, bıçaklar ve kesme tahtaları, hazır salatalar, kremalar ve enfeksiyon taşıyan kişiler risk taşıyan diğer unsurlardır.

Gıda Zehirlenmelerinden Korunmak İçin Yapılması Gerekenler

- Ellerin ve kullanılacak yüzeylerin hijyeni oldukça önemlidir. Birçok sıkıntının hijyen eksikliğinden kaynaklandığı unutulmamalıdır.

- Çapraz bulaşı ve ciddi vakalar yaşanmaması için çiğ ve pişmiş gıdalar temas halinde olmamalıdır.

- Özellikle et ürünlerinde doğru sıcaklıkta ve sürede pişirime dikkat edilmelidir.

- Gıdalar çeşidine ve özelliklerine uygun şekilde saklanmalı, soğutulmalı, dondurulmalıdır veya çözündürülmelidir. Çözdürme işlemleri için en doğru yerin buzdolabı olduğu unutulmamalıdır.

- Bozuk olup olmadığı konusunda şüpheye düşülen ürün tüketilmemelidir.

- Artan yemekleri birçok defa ısıtıp saklamaktan kaçınılmalıdır.

- Enfeksiyon taşıyan biri ile ortak yemek araç gereçleri kullanılmamalıdır.

Tüm bu konulara dikkat ederek, gıda kaynaklı zehirlenme riskinizi minimize edebilirsiniz. Her zehirlenme vakası insandan insana bulaşmasa bile bunun mümkün olduğu gerçeğini göz önünde bulundurularak, hijyen kurallarına mutlaka dikkat etmeniz koruyucu kalkanınız olacaktır.