Doğanın bize sunduğu güzelliklere, mucizelere hayran kalmamak mümkün değil. Çünkü doğa hayvanlara, insanlara, hatta kendisine bile tüm yararlı bitkileri bizlere sunuyor. Bugün de sizlere kiminizin belki ilk defa duyacağı, kiminizin de zaten bildiği bir mantar çeşidinden size bahsedeğim et kadar proteine sahip olan cincile mantarı... Yağ ve karbonhidrat içeriği düşük olan mantar, proteinin yanı sıra lif, vitamin ve mineral açısından oldukça zengindir. Antioksidan ve antienflamatuar özelliklerinden dolayı çok eskiden beri tıbbi amaçlı kullanılan besin, özellikle eski Çin’de geleneksel ilaçların yapımında sıklıkla kullanılırdı. Halen ilaç yapımında antibiyotik özelliklerinden faydalanılan mantarlar, yüksek kimyasal içeriklerinden dolayı dikkatli kullanılması gereken besinler arasında yer alır. Yenilebilir mantarlar grubunda yer alan cincile mantarı, sağlığa faydalarının yanı sıra kendine özgü lezzetiyle de sofralarda yerini alır. Cincile mantarı çok kıymetlidir, dolayısıyla bu onu biraz pahalı yapar. Mis gibi kokan cincile mantarı doğada az miktarda ve senede 15 gün olur.

Bilimsel adı Lepista Nuda olan cincile mantarı, 5-10 cm uzunluğundaki sap kısmı ve menekşe rengindeki şapkası ile tanınır. Cincile mantarının düz veya içe doğru kıvrık şapkasının rengi olgunlaştıkça kahverengiye döner. Mantarın çomak şeklindeki şişkin tabanı ise leylak rengindedir. Cincile mantarı halk arasında mavi cincile veya mor mantar ismi ile tanınır. Kendine özgü keskin ve kuvvetli bir aromaya sahip olan mantar çeşidi, sert aromasından dolayı bazı kişiler tarafından tercih edilemeyebilir. Bu nedenle yemeden önce kaynatıp suyunun süzülmesi önerilir. Lovastatin adlı bir bileşene sahip olan cincile mantarı bu maddenin kolesterolü düşürücü etkisinden dolayı kolesterol düşürücü ilaçların yapımında kullanılır. Konjuge linoleik asit ve beta glukogan gibi polisakkarit bileşenleri de bünyesinde bulunduran cincile mantarı özellikle meme ve prostat kanserinin önlenmesinde etkili bir rol oynar. 100 gram cincile mantarı yaklaşık olarak 22 kalori içerir. Oldukça düşük kalorili olmasına rağmen besin değerinin yüksek olması nedeniyle sağlıklı beslenme programlarında önerilen bir besin olan cincile mantarı, kese kâğıdı içerisinde buzdolabında bir hafta süresince tazeliğini koruyabilir.

Cincile mantarının özellikleri nelerdir?

• Cincile mantarının şapkası genellikle kahverengi, gri ve eflatun renklere sahiptir.
• Yenilebilir mantar çeşitleri arasında yer alan cincile mantarının plakları birbirine bitişiktir ve kenarlarında dalgalanmalar olabilir.
• Mantar sapının şapkaya doğru uzanan kısmında beyaz pudramsı yapılar bulunur.
• Eti grimsi mavi renge sahip olan besinin, kırılıp koklandığında yanık lastik kokusuna benzer bir koku salması cincile mantarının özellikleri arasındadır.
• Pratik bir şekilde ve kolayca temizlenebilen mantar, gövdesinden bükülerek kökünden koparıldıktan sonra bol su içinde bekletilir.
• Mantarın sap kısmı şişkin tabanlarından kesilerek yıkanır ve şapka kısmı bir fırça yardımı ile temizlenir.
• Temizleme işlemi bittikten sonra taze olarak tüketilmeye hazır hale gelir. Taze tüketiminin yanında kurutularak da kullanılabilir.
• Temizlenen cincile mantarları hava sirkülasyonlu fırında kurutulduktan sonra cam kavanozlara alınır. Ağzı sımsıkı kapatılarak hava ve ışık geçirmeyen ortamda saklanabilir. Kurutulmuş mantarlar poşetlere alınarak buzlukta da muhafaza edilebilir.
• Mantarlar taze olarak buzdolabında saklanılmak istenirse küçük küçük parçalara bölünür.
• Parçalanan mantarlar tuzlu suda haşlanır ve haşlandıktan sonra süzülerek poşetlere alınır.
• Poşetlere konulan mantarlar buzdolabında ya da derin dondurucuda bir yıl saklanabilir.
• Semt pazarlarında ve yöresel pazarlarda mevsiminde bulunabilen cincile mantarı internet üzerinden mantar yetiştiriciliği yapan firmalardan da satın alınabilir.

Cincile mantarının faydaları nelerdir?

• Yüksek antioksidan özelliğe sahip olan cincile mantarı, içeriğinde yer alan selenyum minerali sayesinde kanser hücrelerinin oluşumunu ve oluşan hücrelerin çoğalmasını önlemeye yardımcı olur. Ayrıca selenyum iltihaplanmayı da önleyici etkiye sahiptir.
• Yüksek oranda D vitamini içeren mantar çeşidi, hücrelerin fonksiyonlarını düzenler, kemik, eklem ve dişlerin sağlıklı gelişimini sağlar.
• Yüksek oranda lif içeren cincile mantarı, kan şekerinin aniden yükselmesini önleyerek insülin salınımını düzenler. Yüksek posa mide boşaltımını yavaşlatarak uzun süre tokluk hissi sağlar ve kilo vermeye yardımcı olur. Ayrıca kolesterolün düşürülmesinde ve tansiyonun düzenlenmesi de cincile mantarı faydaları arasında yer alır.
• Cincile mantarı içeriğindeki C vitamini, lif , sodyum ve potasyum sayesinde kan basıncının düzenlenmesini sağlar. Yüksek oranda potasyum ve düşük oranda sodyum içeren mantar kalp hastalıkları riskini minimuma düşürür.
• İçeriğindeki antioksidan vitamin ve mineraller sayesinde vücudun bağışıklık sistemini destekleyen cincile mantarı hastalıklara yakalanma riskini minimuma düşürür.
• İçeriğindeki chitin ve beta laktik bileşenleri sayesinde iştahın kontrol altına alınmasını sağlayan cincile mantarı kilo kontrolünün sağlanmasında etkin rol oynar.
• Yüksek oranda demir içeren mantar çeşidi anemi hastalığının tedavisini destekleyici rol oynar.
• Yüksek posa içeriği sayesinde bağırsak hareketlerini hızlandırır ve kabızlık problemini ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
• Genel vücut sağlığını korumak ve daha iyi hissetmek için mutfağınıza cincile mantarını ekleyebilirsiniz. Cincile mantarı sayesinde bağışıklık sisteminiz eskisine göre daha güçlü olacak!

Cincile mantarı nerede yetişir?

• Anadolu’nun her bölgesinde yetişebilen cincile mantarı çürükçül bir mantar çeşididir. Özellikle köknar ormanlarında, iğne yaprakların oluşturduğu doğal örtü üzerinde yetişmeyi seven mantar çeşidi çayırlarda, yaprak ve gübre yığınları arasında doğal olarak bulunur.
• Birbirine yakın sıralar oluşturan cincile mantarları daireler halinde de yerleşebilir.
• Nisan ve mayıs ayları ile haziran ayı başına kadar yetişen cincile mantarı bazı yörelerde ekim ayına kadar bulunabilir.
• Küçük boyutlu olduğu için çok iyi kamufle olabilen bu mantar zor bulunur.
• Ülkemizde Bolu ve Karaman’da cincile mantarı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
• Yenilebilir mantar türü olmasına rağmen bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
• Karın ağrısı, ishal, şişkinlik, gaz ve baş ağrısı gibi durumlarda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna gidilmesi önerilir.
• Kronik hastalığa sahip olanların, gebe ve emziklilik dönemindeki kadınların cincile mantarı tüketmeden önce mutlaka doktora danışmaları gerekir.
• Özellikle çiğ tüketildiğinde zehirleyici etkiye sahip olan cincile mantarının çocuklar tarafından tüketimi kontrol altına alınmalıdır.