Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs ve ardından getirdikleri, bizleri biraz hareketsiz yaşam tarzına doğru sürükledi, fakat bizler bunun farkında değiliz. 1 yıldır ülkemizde malumunuz pandemi sürecindeyiz, dışarı pek çıkmıyor, gündelik hayatta kullandığımız ürünleri evde internetten kolaylıkla temin edebiliyoruz. Artık insanlar daha kolay bir şekilde eve servis sistemi ve kargoculuğun gelişmesi ile istediklerini alabiliyorlar. Bu durum büyük kolaylık sağlıyor olsa da aslında sürekli olarak böyle yaşamak, riskleri de yanında getiriyor. İşte sedanter yaşam tarzı da tam bu noktada başlıyor... Sedanter yaşam tarzı; Hareketlilik ve fiziksel aktiviteden yoksun olan bir yaşam tarzıdır. İnsanların zamanlarının büyük kısmını dinlenerek, kitap okuyarak veya teknolojik aletlerle (cep telefonu, bilgisayar, televizyon vs.) uğraşarak idame ettirdiği sosyallikten uzak, içe kapanık bir yaşam tarzı olarak da değerlendirilebilir. Bu yaşam tarzında ön plana çıkan ölçümlerden birisi ekran zamanıdır, ekran zamanı kişinin televizyon, bilgisayar ve telefon karşısında geçirmekte olduğu zamanı niteler ve bu ölçümün yüksek çıkması kötüye yorumlanır.

Bizler genellikle avare, yatan patates, serseri, hımbıl, sersem veya tembel olarak tanımlarız bu tür kişileri, fakat farkına varmadan bu kişiler sedanter yaşam tarzını benimsemiş kişilerdir. Çevremizde bu tür insanlara rastlayabiliriz. Belki de kendi hayatımızın bir yerinde sedanter bir dönemimiz olabilir. Yaşamak için gerekli birkaç fiziksel aktivite dışında herhangi bir aktiviteniz yoksa siz de “potansiyel sedanter” olabilirsiniz. Bu yüzden bir çoğumuz bilinçli veya bilinçsiz olarak sedanter bir hayat yaşıyor. Sabah uyandığı gibi gününü geçiren ve uyandığı ruh hali ile uyuyan insanlar azımsanmayacak kadar fazla, teknolojideki gelişmeler de bu tarz hayatı tetikliyor. Aslında sağlık için tehlikeli bir yaşam tarzı sarmaşık gibi insanları kuşatmış durumda… Daha da vahimi; fiziksel aktivite, egzersiz veya hareketten yoksun yaşayan insanların genellikle bu durumu kanıksayarak hayatlarında değişikliğe yer vermeme eğiliminde olmasıdır. Yani bu durumdan kurtulmak için genellikle çaba sarf etmezler.

Günümüz teknolojik çağında maalesef hayat tarzının en çok etkilediği kesim ise çocuklar ve gençler. Okullarda teneffüs saatinde bahçede oyun oynamak yerine cep telefonu veya tabletle ilgilenen çocukların sayısı hiç de az değil. Gün içinde mesaisini bilgisayar başında geçiren bir memurun akşam evde tekrar bilgisayar başına geçerek sosyal medya sayfalarında vakit öldürmesi de acıklı bir ironi…

Peki, Siz Sedanter Misiniz?

Bu sorunun cevabı aslında Evet! Bir çoğumuz farkına varmasak da potansiyel bir sedanter yaşam tarzı yaşıyoruz... Teknolojisi gelişmiş bir çok ülkenin insanları sedanter yaşama sürüklediğini söylemek hiç de mantıksız değil. Bu ülkelerin en başında Amerika vardır, sanırım sonrasında da bizim ülkemiz geliyor. Bu iki ülkenin de insanlarına bakacak olursak; yan simitler, hafif göbek ve bağımsızlığını ilan etmiş basenler. E, dolayısıyla teknolojinin bu kadar gelişmesi insanları insanları ister istemez sedanter yaşama iten etken oluyor... Belki de kumandanın icat edilmesi ile sedanterleşmeye başladık... Her şeyi uzaktan kumanda ederek kendimizi kumanda etmeyi unuttuk, şimdilerde de oldukça moda olan hemen her evde olan robot süpürge çıktı, evi de o temizliyor döne döne, bulaşıkları da zaten makine yıkıyor, evde vakit geçirsek bile evimizde bile yapabileceğimiz herhangi bir fiziksel aktivite kalmadı. Dolayısıyla geçmiş olsun siz de sedanter yaşam tarzına bilincinde olmadan adım atmış oluyorsunuz.

Sadece evde vakit geçirenler mi sedanter yaşam tarzından mustarip? Elbette değil... İşyerlerinde gün boyu bilgisayar veya makine başında çalışmak da hareketsiz yaşam tarzına bir örnek. Geçmişte fiziksel aktiviteyle yapılan işlerin çoğu artık makineler veya bilgisayarlarla yapılabiliyor. Bu da sedanterlerin sayısını artırıyor. Boş zamanlarınızda gezmek veya egzersiz yapmak yerine televizyon izliyor, bilgisayar oyunu oynuyor veya hiçbir şey yapmadan vakit geçiriyorsanız, hatta kitap okuyorsanız üzgünüm ama siz de  potansiyel bir sedantersiniz.

Sedanter Yaşamın Sağlığımıza Zararları

• Sedanter yaşam tarzı, doğası gereği sağlık için risk oluşturuyor. Hareketsiz yaşam, egzersiz eksikliği, her gün aynı şeyleri yaparak vakit öldürmek en başta kasların zayıflanmasına neden oluyor.
• Kas hareketleri ile lenf sistemi iletişimi arasında bağ vardır. Ne kadar aktivite yapılırsa lenf sistemi de o kadar verimli çalışır. Fiziksel aktiviteden yoksun saatler, bağışıklık sistemini de zayıflatıyor.
• Çeşitli hastalıkların iyileşmemesi veya geç iyileşmesi de sedanter yaşam tarzının olumsuz etkileri arasında sayılabilir.
• Hele bir de alkol ve sigara kullanımı varsa riskler birden anormal düzeyde artıyor.
• Cinsel yaşamı da olumsuz etkileyen sedanter yaşamın özellikle erkeklerin üreme sistemleri üzerinde zararları görülüyor.

Sedanter yaşamın sebep olduğu veya tetiklediği bazı hastalıklar şunlardır;

• Genç ve yetişkinlerde ölüm riski,
• Rektum kanseri,
• Bel fıtığı,
• Sırt ağrıları,
• Varis,
• Hemoroit,
• Osteoporoz,
• Obezite,
• Halsizlik,
• Umutsuzluk,
• Depresyon,
• Kaygı- korku – endişe,
• Uyku bozuklukları,
• Kalp ve damar hastalıkları,
• Tansiyon sorunları,
• Lipid metabolizma bozuklukları ve kolesterol,
• Sindirim sistemi sorunları,
• Diyabet,
• Kemik erimesi,
• Kireçlenme,
• Ruhsal ve psikolojik sorunlar…

Sedanter Yaşam Tarzından Uzaklaşmak İçin Çözümler

Sağlık için risk, günde 2 saatten fazla hareketsiz kalmakla başlıyor. Günde 5 saat oturan insanlar için risk daha fazla. Bu yaşam tarzının panzehiri egzersiz ve fiziksel aktivitelerdir. Elbette fiziksel bir aktiviteden yoksun hayatı benimsemiş insanları bu dünyadan söküp almak başlarda kolay olmayabilir.

• Koşma veya bisiklete binme gibi çeşitli kardiyovasküler egzersizlerin, ağırlık antrenmanı veya vücut ağırlığı egzersizleri de dahil olmak üzere, kuvvet antrenman egzersizleri ile birleştirilmesi en iyisidir.
• En az üç adet 30 dakikalık koşuya çıkmak ve haftada iki kez 30 dakikalık kuvvet antrenman egzersizleri yapmak, minimum fiziksel aktivite kurallarını karşılamak için yeterli olacaktır.
• Toplu taşıma araçlarında oturmak yerine ayakta durmak
• İşe yürüyerek gidip gelmek
• Öğle yemeği molası sırasında yürüyüşler
• Masaüstünde çalışırken her 30 dakikada bir kalkıp kısa fiziksel aktivitede bulunmak ya da
• Kahve ya da çay molası sırasında yürüyüş yapmak ya da ayakta durmak
• Evin etrafında veya bahçe işleri yaparak daha fazla zaman harcamak
• Ofisten ayrılmak veya binanın etrafında dolaşmak için bahaneler yapmak
• Dışarıda telefon görüşmesi yapmak ve aynı zamanda dolaşmak
• Televizyon seyretmek ya da video oyunları oynamak yerine, hobilerle zaman geçirmek
• Asansör yerine merdiven kullanmak...

Sedanter yaşam, birçoğumuzun fark etmediği ve çağımızda yıllardır yaşadığımız bir hayat tarzı. Kurtulmak için öncelikle içinde bulunduğumuz durumun farkında olmamız gerekiyor. “Bir adım atarak” yeni bir hayata da adım atmış olabiliriz. Pandemi şartlarında zor farkındayım fakat sosyal mesafeyi koruyarak, maskenizi takarak ve hijyen kurallarına dikkat ettikten sonra sokağa çıkıp yeni bir hayata yürüyebilirsiniz! ?