Doğanın bize getirdiği güzellikler kadar yıkıcı felaketleri de bulunmaktadır.Doğanın yıkıcı bir felakete dönüşme yeteneğinin somut kanıtı için yanardağdan başka bir yere bakmamıza gerek yok aslında.Şu anda dünya yaklaşık 1500 tane yanardağ bulunmaktadır. Bu metaforik cehennem delikleri, yalnızca volkanik kül ve lav püskürtmekle kalmayıp, aynı zamanda iklimi ve dünya olaylarının gidişatını kökten değiştirebilmektedir.Bu yanardağların çoğu, lav, tüf ve kül tabakalarından oluşan yüksek ve konik biçimli stratovolkanlardır. Nispeten yumuşak bileşimleri, patlayana kadar içeride basınç oluşmasına izin verir, bu da patlayıcı püskürmelere neden olur. Bu volkanların dik yamaçları da çamur kaymaları ve piroklastik akıntılar oluşturur. Tüm bu faktörler onları en tehlikeli volkan türü yapar. Binlerce insanın ölümüne neden olan tarihteki en büyük volkanik patlamaları sizler için listeledim.

Novarupta veya Katmai Patlaması

6 Haziran 1912’de başlayan Novarupta veya Katmai patlaması hem korkunç hem de harika bir olaydı. 60 saat boyunca 13 kilometreküpten fazla lav ya da saatte 573,2 milyon tona eşdeğer lav salındı. Yaklaşık 160 km uzaklıktaki Kodiak’ın zemininde 30 santimden fazla kül birikti. Yanardağı çevreleyen soğumuş kül tabakası sarılarak “Valley of Ten Thousand Smokes” isimli vadiyi oluşturdu ve buharı tüten fümoreller yarattı. Olay, yaz sıcaklıklarını azalttığı söylenen bir atmosferik pusun oluşmasına bile neden oldu. Bu, 20. yüzyılın en büyük volkanik patlamasıydı ve bir patlamanın, patlayıcı itişinin bir ölçümü olan Volkanik Patlayıcılık İndeksi’nden (VEI) 6’lık bir değer aldı. 1 az güçlü ve 8 ise en güçlü anlamına gelmektedir.

Karakatau Yanardağı 

Endonezya, 1800’lerin en güçlü volkanik olaylarından ikisine ev sahipliği yaptı. Aslında Endonezya’da yanardağ patlamalarının olması pek de şaşırtıcı bir durum değildir. Çünkü ülkede 150 tane aktif yanardağ vardır. En büyük volkanik patlamalar arasında yer alan olaylardan biri, Ağustos 1883’te, Sumatra yakınlarındaki Karakatau patladığında meydana geldi. Yaklaşık 8 km küp lav, 80 km havaya fırladı ve devasa tsunamilere yol açtı. Karakatau, büyük patlamasına kadar geçen aylarda sadece birkaç kez uyarı verdi ve kül bulutunun sadece 11 km yukarı çıktığı bir dizi küçük patlamalar oldu. 6 VEI değerine sahip ilk büyük patlama 26 Ağustos’ta oldu ve adanın üçte ikisini yerle bir etti. Bunu birden fazla patlama takip etti ve gezegenin sıcaklığının birkaç derece düşmesine neden olan küresel bir kül örtüsü oluştu. Tsunamiler komşu adalara çarptı ve yaklaşık 36.000 kişi öldü.

Tambora Dağ

Nisan 1815’te Endonezya’nın Sumbawa kentinde patlayan Tambora Dağı, volkanların acımasızlığını bir kez daha kanıtladı. 7 VEI değerindeki patlamadan önceki günlerde, yakındaki askerler top benzeri gümbürtüler duydular ve hemen silahlandılar, çünkü bir düşmanın saldırmak üzere olduğunu düşündüler. Aslında bir bakıma öyleydi. Tambora, atmosfere 40 km boyunca 19 km küp gaz ve toz yayarak yükselen tsunamileri tetikledi ve çevredeki adaları külle kapladı. Yaklaşık 10.000 kişi hemen öldü ve daha sonra gıda kıtlığı nedeniyle toplam 90.000 kişi hayatını kaybetti. Bugün bilim adamları, epik patlamanın küresel havayı kökten değiştirmiş olabileceğine ve Kuzey Amerika ve Avrupa’da mahsul kıtlığına yol açabileceğine inanıyorlar.

St. Helens Yanardağı 

18 Mayıs 1980’de St. Helens Yanardağı patladığında Kuzey Amerika’da volkanik terör yaşandı. Günler öncesinde gerçekleşen bir deprem yanardağda çığlara yol açmıştı. Bunu araziyi istikrarsızlaştıran binlerce deprem izledi. Ardından 5,1 büyüklüğünde bir deprem, zirvenin kül ve sıcak gazları gökyüzüne doğru savurmasına neden oldu. Patlama, dağın yüksekliğinden 400 metre daha yükseğe çıktı. Etkiler 370 km kare boyunca hissedildi ve görüldü, ayrıca 254 kilometrelik otoyol hasar gördü. Yaşanan felaket 1.1 milyar dolarlık zarara neden oldu. Ayrıca ABD tarihindeki en ölümcül volkanik patlamalar arasında bulunan felakette 57 kişi hayatını kaybetti.

Vezüv Yanardağı

Diğer büyük volkanik patlamaların seviyesinde olmasa da, Vezüv Yanardağı’nın öfkesi onu kendi başına bambaşka bir kategoriye koyuyor. MS 79 yılında 24 Ağustos’ta patlayan yanardağ, Roma şehirleri Pompeii ve Herkulaneum’u yok etti. Külle kaplanmadan önce Pompeii, meyve ağaçlarının ve üzüm bağlarının yetiştiği verimli topraklarıyla biliniyordu. Herkulaneum ise Roma seçkinleri için bir yaz kaçamağıydı. Ancak Vezüv Yanardağı patladığında bu iki güzel şehri de yok etti.

Pinatubo Yanardağı

15 Haziran 1991’de patlayan Pinatubo Yanardağı, Filipinler’de Luzon’un yoğun nüfuslu bir bölümünün tahrip olmasına neden oldu. En büyük volkanik patlamalar arasında bulunan 1991’deki Pinatubo Yanardağı patlaması, yaklaşık 800 insanın ölmesine ve 100.000 kişinin evsiz kalmasına neden oldu.

Pelée Dağı

Laki dev bir patlama yapmak yerine, 1783 ve 1784’te sekiz aydan fazla süren lav akışını sürdürdü. Yanardağ, tüm Boston şehrini 63 metre derinliğinde döşemeye yetecek kadar lav üretti. Patlama, yaprakları yakmaya ve cildi tahriş etmeye yetecek kadar güçlü asit yağmuru ile sonuçlanan gazlar yaydı ve çiftlik hayvanlarının zarar görmesine neden oldu. Bu da İzlanda nüfusunun dörtte birini öldürmüş olabilecek bir kıtlığa sebebiyet verdi. Laki’nin kül örtüsü Avrupa’da hava bozulmalarına ve gıda kıtlığına neden oldu. Hatta Fransız Devrimi’nden önceki huzursuzluğu körüklemiş olması bile mümkün. Pelée Dağı, Fransız Karayip adası Martinik’teki sessiz St. Pierre mezrasının üzerinde saatli bir bombadır. Mayıs 1902’nin başlarında, şiddetli bir lahar (volkanik kaya parçaları ve sudan oluşan bir nehir) dağın yamacından fışkırdı, denize ulaşmadan önce bir şeker rafinerisini sular altında bıraktı ve bir tsunamiyi tetikledi. Büyük böcekler ve zehirli yılanlar patlama yüzünden dağlardan kaçtılar ve kasabanın güvenliğini tehdit ettiler. Engerek ısırıkları yaklaşık 50 kişiyi öldürdü. Ancak adanın valisi, yaşananlara rağmen insanlara gerçek bir tehlike olmadığına dair güvence verdi. Ne yazık ki, son derece yanılıyordu. 8 Mayıs’ta yanardağ patladı ve St. Pierre’i yok eden ve sadece birkaç dakika içinde 30.000 insanı öldüren aşırı ısınmış gaz ve enkaz patlamasını serbest bıraktı.

Nevado del Ruiz

124 kilometrekarelik Nevado del Ruiz, heybetli bir stratovolkandır. 1570’den beri birkaç kez patladı, ancak en büyük olanı 13 Kasım 1985’te meydana geldi. Magma yanardağın zirvesine doğru yükselirken, aşırı sıcaklık zirveyi örten devasa buzulları eritti. Erimiş buz nehirleri, mevcut nehirlerle birleşen yıkıcı laharlar haline geldi. En büyük volkanik patlamalar arasında yer alan patlama, Armero kasabası dümdüz etti ve selde 23.000 kişi hayatını kaybetti.

Tarawera Dağı

10 Haziran 1886’da Tarawera Dağı patladıktan sonra 16 kilometre uzunluğunda çatlaklar oluştu. 5 VEI değerindeki ​​patlamalar, 500 km uzaktan duyuldu ve bu onu Yeni Zelanda tarihindeki en büyük volkanik olay haline getirdi. Ayrıca bu patlama ile ilgili bazı hayalet hikayeleri de vardı. Bazı Avrupalı ​​sakinler, patlamadan hemen önce Tarawera Gölü’nde yelken açan bir Maori savaş kanosu gördüklerini söylediler. Avrupalı sakinler denizcileri selamladılar ama denizciler onlara cevap vermediler. Felaketten sonra gözlemciler, yaptıkları araştırmaların ardından gölde böyle bir kano görülmediğini öğrendiler.