Türkiye’nin içerisinde yer aldığı topraklar insanlığın tarihi açısından önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu topraklar Hitit İmparatorluğundan Osmanlı İmparatorluğuna kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetlerden daha eski geçmişe sahip, yapılar yakın geçmişte keşfedilmiştir. Keşfedilenlerden önemlisi ise turizme altın çağını yaptıran Göbeklitepe’dir. Türkiye Göbeklitepe’nin 2018 yılında UNESCO dünya miras geçici listesine alındıktan sonra 2019 yılını Göbeklitepe yılı olarak ilan etti. Buz devrinin sona erdiği, insanın çömlek, yazı, tekerlek gibi önemli şeylere ulaşmadığı dönemlerde inşa edilen yapı olan Göbeklitepe, en az 12 bin yıllık bir tarihe sahiptir. Bu kadar eski bir yapı olan Göbeklitepe hakkında geçmişten günümüze kadar ulaşan efsaneler bulunmaktadır. Dünyanın en eski tapınaklarından kabul edilen piramitlerden 7500 yıl önce inşa edilmiş Göbeklitepe efsanelerini biliyor musunuz? Bu yazımızda günümüz insanlarının hayranlıkla keşfetmeye devam ettiği Göbeklitepe hakkında söylenen efsaneleri derleyeceğiz. Keyifli Okumalar!

Göbeklitepe Hakkında Bilgi

Şanlıurfa şehrinde bulunan Göbeklitepe bölgesinin keşfi ilk olarak 1983 yılında tarlasını süren çiftçi Mahmut Kılıç’ın bulduğu taşı müzeye götürmesiyle başlamıştır. 1995 yılında ise Şalıurfa Müzesi başkanlığı ve Prof. Dr. Klaus Schmidt bilimsel danışmanlığında Göbeklitepe bölgesinde arkeolojik çalışmalar başlatıldı. Şanlıurfa şehrinde bulunan Göbeklitepe bölgesinin keşfi ilk olarak 1983 yılında tarlasını süren çiftçi Mahmut Kılıç’ın bulduğu taşı müzeye götürmesiyle başlamıştır. 1995 yılında ise Şalıurfa Müzesi başkanlığı ve Prof. Dr. Klaus Schmidt bilimsel danışmanlığında Göbeklitepe bölgesinde arkeolojik çalışmalar başlatıldı. Göbeklitepe bölgesinde günümüze kadar devam arkeolojik çalışmalarda, bölgenin insanlığın en eski ve en büyük ibadet merkezi olarak kabul ediliyor. Göbeklitepe bölgesinde t harfi şeklinde yapılmış sütun ve dikilitaşlarda vahşi hayvan, yüzü olmayan insan bedeni, doğum yapan kadın figürleri dışında birçok hayvana ait yüzbinlerce kemik parçası bulundu.

Geçmişten Günümüze Kutsal Olması Efsanesi

Göbeklitepe bölgesi keşfedilmeden önce bölge halkı tarafından kutsal görülüp, gidilen bir yerdir. İnsanlar burada inandıkları Tanrı’ya çocuk sahibi, iş sahibi, evlenmek ve daha birçok istekler için dilek dileyip adak adıyorlardı. Göbeklitepe keşfedildikten sonra bulunan taşlar arasında Göbeklitepe bölgesinde doğum yapan bir kadının figürü de keşfedildi. Günümüzde keşfi hala devam eden Göbeklitepe bölgesinde keşfedilmemiş taşlar arasında bu efsaneyi doğrulayacak figürler çıkabilir. Nasıl oluyor da üstü binlerce yıldır örtülü Göbeklitepe bölgesinde yaşayan insanlar geçmişte olduğu gibi burayı dilek dileyip, adak adadıkları merkez olarak kullanmıştır. Göbeklitepe bölgesi keşfi tarih kitaplarında göçebe toplulukların tarımı öğrenerek yerleşik hayata geçti tezini ciddi şekilde çürütmüştür. Göbeklitepe bölgesi 2011 yılında UNESCO dünya miras geçici listesine eklenmiştir.

Göbeklitepe’de Tanrıların Figürleri Yapıldığı Efsanesi

Göbeklitepe ile ilgili en önemli bilgi ise buranın bir ibadet merkezi olduğudur. İbadet merkezi olan Göbeklitepe’de keşfedilen t harfi şeklinde sütunlarda büyük şekillerde yapılmış beden, el ve parmakların yer aldığı figürler keşfedildi. Bu figürlerin yüzünün olmaması insanların inandıkları Tanrı veya Tanrılarının çizdiğine dair efsaneler ortaya atılmasına neden olmuştur. Çünkü Tanrı veya Tanrıların insanların düşündüğünden daha büyük olmasından dolayı, figürlerde yüzleri çizilemezdi. Bölgede bulunan hayvan kemikleri de insanların Tanrı veya Tanrılarına adak adadıklarının önemli ipuçlarındandır.

Hayvanların Göbeklitepe İbadet Merkezini Koruduğu Efsanesi

İbadet merkezi olarak kabul edilen Göbeklitepe’de keşfedilen sütun ve dikilitaşlarda birçok hayvan figürü de yer almaktadır. Bu hayvanlar arasında o dönem insanların mücadele ettiği leopar, yaban domuzu, akrep, leylek, tilki, ceylan, boğa, aslan, yılan gibi vahşi ve güçlü hayvanlar da yer almaktadır. Bir efsaneye göre insanlar Tanrı veya Tanrılarına ulaşmak amacıyla kurdukları ibadet merkezini koruması için kendisinden güçlü hayvanları taş ve sütunlara işlemiştir.

Göbeklitepe Hakkında Yapılan Film, Dizi ve Belgeseller

İnsanlık tarihi açısından keşfedilmiş en eski tarihi eserlerinden olan Göbeklitepe, film ve belgesellere de konu olmuştur. Göbeklitepe bölgesini anlatan yapımlar arasında TRT Belgeselin Gizemli Tarih: Göbeklitepe belgeseli, Netflix dizilerinden Atiye, TRT Çocuk Animasyon dizisinden uyarlanan Rafadan Tayfa Göbeklitepe (RTG) filmi, National Geographic’in Göbeklitepe Gizemi belgeseli bulunmaktadır.