Çocuklar küfürleri nasıl öğreniyor?

Sosyalleşme, insanların ait oldukları gruplara katılmak için gerekli olan davranış türlerini, değerleri ve diğer nitelikleri öğrendikleri süreçtir. Bu dönemin başlangıcı erken çocukluk döneminde atılmaktadır. O sebeple okul tercihinizden, evdeki rol-model insiyatiflerinizden son derece bilinçli ve farkında olmalısınız. Çocuklar yetişkin olmak için bilmeleri gerekenleri öğrendikleri için çocukluk dönemi elbette sosyalleşmelerinin en yoğun olduğu dönemdir. Çocuklar her zaman öğrenmeye açıklardır özellikle de erken çocukluk dönemlerinde. 

Çocuklar, arkadaşları, ebeveynleri veya telefon-televizyondaki kişiler gibi bir bağ hissettikleri figürler küfür kullandığında büyük olasılıkla küfür etmeyi öğrenirler. Çocuklar hemen kötü kelimeleri taklit etmeye başlamasalar da, küfür etmenin sosyal olarak kabul edilebilir bir davranış olduğunu zannederler. Çocuklar konuşmaya başlar başlamaz küfür edebilirler, çocukların küfür kelime dağarcığının 1-2 yaşından 3-4 yaşına kadar hızla genişlediğini, yürümeye başlayan çocuk ve erken çocukluk dönemindeki çocuklar arasındaki farklılıkları göz ile görebilmek oldukça mümkündür. O sebeple oldukça dikkat etmelisiniz. İnsanların, özellikle de çocukların küfür etmesinin önüne geçebilmek oldukça kolay değildir. Önemli olan, çocukların davranışlarının bağlamını anlamalarıdır. Bu sözlere gerek duymadan başka bir cümle konuşabilmelerini sağlamalarını anlatabilmemizdir asıl doğru olan. Küfür, şok edici bir değere sahip olduğu için güce sahiptir. Çocuklar, akranlarıyla bir küfür kullanmanın kahkaha ve dikkat çekebileceğini ve bu da onları tekrar bir küfür kullanmaya teşvik edebileceğini pekiştirerek öğrenirler. Bu davranıştan keyif alırlar ve yeniden yapmak için sabırsızlanırlar. Doğru olup olmadığını o an düşünmek istemezler. Düşündükleri tek şey arkadaşlarını güldürmek ve bu durumdan daha fazla keyif alabilmek istemeleridir. Çocuklara, uygun davranışları modelleyerek, çeşitli sosyal durumlarda ve farklı mekanlarda nasıl davranacakları öğretilmelidir. Aile ortamında söyletilen bir söz okul ortamında duyulduğunda pek de hoş karşılanmayacaktır. Bu sebeple konuştuklarınıza ve söylemlerinize bir değil, üç kez dikkat etmelisiniz.

Çocukları küfür etmekten nasıl soyutlarsınız?

Ebeveynler istemeden de olsa küfür edebilirler. O an çocuklarının yanlarında olduklarını fark etmeyebilirler. Edimsel sosyalleşme yöntemi, bir davranışın pekiştirildiğinde tekrar ortaya çıkma olasılığının daha yüksek olduğunu gösterir. Pekiştirme, bir davranıştan sonra o davranışın tekrar oluşmasını teşvik eden bir durumdur. Küfür eden bir çocuğa bağırılmamalıdır. Bağırmak, çocuğunuzun zihninde o davranışı soyutlamak yerine daha da derinden tetikleyebilir. Ancak aynı zamanda bağırmak, başkalarının istenmeyen davranışlarına nasıl tepki verileceği konusunda bir davranış modeli oluşturmaktır. Bağırmak yerine etkili iletişim kurmanız daha doğru olacaktır. Çocuklar, küfürlerin şok edici bir değeri olduğunu anlarlar. Bu sebeple hiç beklenmedik anda o kelimeyi ağızlarından kaçırıp dikkat çekmek isteyebilirler. İşte o an gülmeye başlarsanız, bu davranışın sonu gelmeyecektir. Yapmanız gereken karşılıklı konuşmanız ve bu kelimenin zararlarından bahsetmenizdir.

Bir çocuk küfür etme alışkanlığı geliştirmişse, ebeveyn çocuğun küfür ederken yaptığı yorumları görmezden gelebilir, ancak yorumlar küfürsüz yapıldığında veya yerine saldırgan olmayan bir kelime kullanıldığında (başka bir kelime için "şeker" gibi) dikkat etmeniz gerekir. Bu durum, çocuğa, ebeveynin dikkatinin hala mevcut olduğunu ve göz ardı edilenin çocuk değil, davranış olduğunu gösterir. Elbette çocuklar küfürün küfür olduğunu bilmeliler. Sizden duymasa bile sosyalleştikleri ortamda bu kelimelere maruz kalabilirler. Önemli olan o kelimelerin zararlı olduğunu, uygun olmadığını çocuğunuza uygun bir dille anlatabilmelisiniz. Çocuğunuz o kelimelerin uygun olmadığını bilmeli ve gerekirse de arkadaşlarını, çevresini uyarabilmelidir. Bu sayede ona da görev vermiş olursunuz ve kendisinin, aynı zamanda çevresinin de farkında olmasını sağlarsınız.

Ebeveynin buradaki rolü, uygun davranışı modellemektir. Çocuğunuz öfkelendiğinde kötü söz kullanmasına müsaade etmemelisiniz. Sakinleşmesini ve rahatlamasını sağlamalısınız. Eşiniz ile takındığınız tutumlara çok ama çok dikkat etmelisiniz. Çünkü siz nasıl davranırsanız, çocuğunuz da öyle davranacaktır. Bunun için bir drama yapabilirsiniz. Eşiniz ile bir tartışma ortamı oluşturur ve birinizden birisi sakinleşmenin önemini vurgulayıp kötü söz söylemeden tartışmanın nasıl sonlanması gerektiğini çocuğunuza anlatabilirsiniz. Emin olun, çocuğunuz sizi aynası gibi gördüğü ve kendisine sizleri rol model aldığı için bu davranışın onun gözünde iyi bir izlenim yakalayacaktır. İnsanlar konuşa konuşa anlaşırlar. En önemlisi; çocuğunuzun ağzına biber sürmek veya daha da kötü bir ceza asla kullanmamalısınız. Konuşmalı, gerekirse de dramasını yapmalısınız. Çocukla çocuk gibi konuşmalısınız. Sevgiyle kalmanız dileğimle.