Bedenimiz sağlıklı olsa da beyin hücrelerimiz yaşımız geçtikçe maalesef yaşlanıyor, yani biz 100 yaşımıza gelsek de, bedenimiz sağlıklı da olsa, beyin hücrelerimiz yaşlandığı için ömürlerimiz kısalıyor. Hepimiz yaşlandıkça beyin hücrelerimizin genç kalmasını isteriz, görünüşe göre bu aslında pek de uzak durmuyor. Hatta başka gezegenlerde yerleşim yerlerimiz bile olabilir. Bununla birlikte, bu fikirleri bir an için bir kenara bırakırsak, Alzheimer kadar yıkıcı hastalıkları ortadan kaldırmayı başaramazsak gelecek pek umut verici olmayacaktır.
Bilimin amaçlarından biri, ileri yaşlara daha iyi fiziksel ve nörolojik koşullarda ulaşmamızı sağlamaktır. Bilim sayesinde, nörodejeneratif hastalıkların insan türünde artık bu kadar derin bir göçük oluşturmadığı bir gelecek yaklaşıyor. Aslında, birkaç üniversitesi son zamanlarda bu konuda bazı devrimci bulgular ortaya koydu. Genç deneklerin beyin omurilik sıvısında bulunan bir proteinin, oligodendrositlerin üretimini desteklediğini keşfettiler. Bu, yaşlı beyinleri 'gençleştirme' yeteneğine sahip olduğu anlamına gelir. Bulgu, bugüne kadar sadece hayvanlarla yapılmış olsa da, insan deneylerinin başlaması çok uzun sürmeyecektir. Aslında, önümüzdeki yıllarda, hasta beynin kendini yenilemesine yardımcı olabileceğimiz çok muhtemel. Sonuç olarak, daha önce nöronal unutulmaya yüz tutmuş anılar ve hayatlar yeniden canlanacak. Bunun olağanüstü olduğuna hiç şüphe yok.
Fgf17, Yaşlanan Beyinleri Gençleştiren Molekül
Stanford Üniversitesi'nden sinirbilimci Dr. Tony Wyss-Coray, kandaki, daha spesifik olarak beyin omurilik sıvısındaki farklı moleküllerin nasıl çalıştığını araştırmak için yirmi yıldan fazla zaman harcadı. Görünüşe göre, beynin yaşlanmasını hızlandırabilen veya yavaşlatabilen farklı maddeler var. Dr. Wyss-Coray ve meslektaşları tarafından yürütülen çalışma. Yaşlanan beyinleri canlandıran bir molekül keşfettiler. Buna Fgf17 geni deniyor. Görünüşe göre bu bileşik, nöronal aktiviteyi, yenilenmesini ve kayıp bilişsel süreçlerin iyileşmesini arttırıyor. Şu anda, bunama veya herhangi bir nörodejeneratif hastalık için etkili bir tedavi mevcut değildir. Bu nedenle, uzun süredir amaç, beynin dejenerasyonunu yavaşlatmak için bir formül bulmaktı. Şimdi, görünüşe göre başka perspektifler açılıyor. Aslında bu molekülle bir ilaç yapılabilseydi, hastalıklı beyinler yenilenebilirdi.
Tüm tekniğin kulağa oldukça uzak ve hatta oldukça rahatsız edici geldiğini düşünebilirsiniz. Bununla birlikte, genç bir denekten yaşlı birine beyin omurilik sıvısı uygulanırsa, ikincisinin katlanarak değiştiği kanıtlanmıştır. Aslında, oligodendrositler üretilmeye başlar. Oligodendrositler, miyelin kılıfını oluşturan ve merkezi sinir sistemi için gerekli olan hücrelerdir. Miyelin kılıfının ana işlevi, elektriksel uyarıları ve nöronların doğru iletişimini kolaylaştıran katman olan miyelin üretmektir. Örneğin Alzheimer gibi hastalıklar demiyelinizasyon sürecinden kaynaklanır. Bu sonuçlar laboratuvar düzeyinde ve fareler tarafından denendi ve sonuçları görüldü. Genç farelerden alınan plazma ile tedavi edilen yaşlı hayvanlar daha akıllı, daha hızlı ve daha çevik davranış gösterdi.
Yaşlanan Beyinleri Gençleştiren Molekül İnsanlara Uygulandı mı?
Bulgular zaten kısmen insanlara uygulandı. Bugüne kadar genç denekler tarafından bağışlanan plazma ile çalıştılar. Bu plazma zenginleştirildi ve Alzheimer hastalarına verildi. Şu anda, bu strateji yalnızca deneysel aşamadadır ve iyileştirmeler görülmesine rağmen, hastalığı durdurmak veya tersine çevirmek henüz mümkün olmamıştır. Ancak yaşlanan beyinleri gençleştiren molekül olan Fgf17 proteini ile yapılan testler henüz başlamadı. Bu durumda amaç, zenginleştirilmiş plazmayı manipüle edilmiş beyin omurilik sıvısı ile değiştirmek olacaktır. Araştırmanın açıkladığı gibi, hastalıklı beyinleri gençleştirmek için proteinler geliştirilecek.
Demansı Yok Etme Umudu
Yapılan deneyle sayısız kez tedavi edildi ve tersine çevrildi. Ancak, bu canlılarla aramızda milyonlarca yıllık evrim vardır ve bu hayvanlar için işe yarayan bazı tedavilerin bize hiçbir etkisi yoktur. Bu, yaşlanan beyinleri gençleştiren molekülün keşfinin işe yaramayacağı anlamına mı geliyor? Mümkün, ama biraz umut var. Bunun nedeni bilim insanlarının yıllardır plazma, kök hücreler ve protein manipülasyonu üzerinde çalışıyor olmalarıdır. Aslında, bunama ve nörodejeneratif hastalıkları iyileştirmenin başka bir yolu olmadığına inanıyorlar. Bu nedenle, Fgf17 proteini, gelecekteki milyonlarca Alzheimer hastası için terapötik umut olabilir. Gerçekten de, anılarını ve dolayısıyla hayatlarını geri kazanabilirler.
