Kar yağışları ve soğuk hava eşliğinde girdiğimiz bu ilkbahar mevsiminde içimizi ısıtacak bir bayram gününün heyecanı içine girmeye başladık. Her bayramda olduğu gibi 21 Mart günü kutlayacağımız Nevruz Bayramı, bireyleri ve toplulukları birbirine yaklaştırıp iletişim bağlarını güçlendirerek, gelecek nesillere kültürlerini aktarılması amacıyla kutlanmaktadır. Nevruz Bayramı, doğanın yeniden uyanışını, eski İran takvimine göre yeni yılın başlangıcı ve ulusların uğradıkları baskılardan kurtulup özgürlüklerine kavuştuğu gün olarak görkemli şekillerde kutlanmaktadır. Nevruz bayramı olan 21 Mart gününde temizlenip güzel kokular eşliğinde farklı renklere sahip en güzel kıyafetlerimizi kendimize, çocuklarımıza giydirerek Nevruz kutlaması yapılan alanlara gideriz. Nevruz Bayramının sembolü olarak kutlama alanında yakılan ateşin üzerinden atlarız, alana gelen çocukları sevindirecek hediyeler veririz .Nedir bu heyecanla beklediğimiz Nevruz Bayramı? Nevruz Bayramını neden kutlarız? sorularının yanıtlarıyla dolu bir yazımızla karşınızdayız.
Nevruz Bayramı Nedir?
.jpg)
Farsça’da yeni gün anlamına gelen Nevruz Bayramı, kuzey yarım kürede yer alan, genelde Türkçe ve Farsça konuşan toplulukların yaşadığı ülkelerde kutlanan bir bayramdır. Doğa ile iç içe olan bu toplulukların çiftçilik ve hayvancılık etkinliklerine başladığı gün olarak kabul edilen Nevruz Bayramında yapılan kutlamaların amacı kıtlık yüzü görmeyip, bereketli bir yeni yıl yaşama isteğidir. Nevruz bayramı Türkiye’de Nevruz-i Sultan, Sultan Nevruz, Navrız, Newroz, Noruz, Mart Dokuzu, Gün Dönümü, Yılsırtı, Yumurta Bayramı isimleri altında kutlanır. Peki ya sizler hangi isim ile Nevruz Bayramını kutluyorsunuz?
Nevruz Bayramı Mitolojileri Nelerdir?
Nevruz Bayramı, her topluluğun kendi geçmişinde yaşadığı efsanelere dayanarak kutlanır. En yaygın olarak karşımıza çıkan mit Türk ve İran topluluklarına aittir. Türklerde Nevruz Bayramı, Ergenekon Destanına dayanmaktadır. Ergenekon Destanı, Oğuz Kağan soyundan gelen Moğol Hükümdarı İl Han’ın hükümdarlığı sırasında Türkler arasında yaşanan iç savaşı ve bu savaş sırasında İl Han hükümranlığı topraklarında bulunan 4 kişi hariç tüm herkes öldürülür. Savaştan kaçanlar arasında olan İl Han’ın küçük oğlu Kıyan, yeğeni Nüküz ve eşleri kurtulup düşmanların kendilerini bulamayacağı güvenilir bir dağa sığınır. Burada 400 yıl yaşayan Türk boyu, nüfus arttığı için buraya sığamayıp başka topraklara gitme ihtiyacı duydu. 21 Mart gününde bakır ve demir kullanarak dağı eritip kurtulan İl Han soyunun kurtuluşu anlatılıyor.
İran topluluklarının kutladığı Nevruz Bayramı ise Asur kralı acımasız Dehak’a karşı başkaldırıya dayanmaktadır. Asur Kralı Dehak bir gün hastalanmış, hastalanan Dehak’ın her iki omzunda yılan başı kadar çıban çıkmıştır. Tüm ülkeye haber salan kral Dehak’ın hastalığına şifacılar, hekimler ve büyücüler çare bulamadığı için çıban git gide büyüyordu. En sonunda şeytan ruhuna sahibi birisi bir gün kral Dehak’a birisi hastalığına şifa olarak her gün bir genç kız ve erkeğin öldürülüp beyinlerinin yaraya sürülmesi önerisini verdi. Kral Dehak bu öneriyi benimseyip her gün bir kız bir erkek gencin kellesi vurula diye emir vermiştir. Kral Dehak’ın sözüne karşı gelen insanlar işkence edilerek öldürülüyordu. Asur ülkesinde insanlar başka ülkelere ve dağlara kaçmaya başladı. Gel zaman git zaman gençler öldürülmeye devam ettiği bu süre içinde Demirci Kawa, Asur Kralı’nın karşısına çıkıp sizin için Lokman Hekim’den hastalığının çaresini öğrendim diyerek hazırladığı ilacı çıbana sürmek istemiş. Kral Dehak boynunu eğince Kawa kılıcıyla oracıkta kendisini ölümsüz olarak gören kralı öldürür. Dehak’ın öldürüldüğü M.Ö 621 21 Mart gününde halk ateşler yakarak dağlardan şehirlere inip kutlamaya başladı. Kurtuluş günü olarak kutlanmaya başlayan Nevruz Bayramı bugün yine aynı şekilde ateş yakılarak dağlardan aşağı inerek kutlanmaya devam ediliyor.,
Nevruz Bayramında Ateş Neden Yakılır?
İnsanlık tarihinde önemli bir yeri olan ateşin, insanları gelecek kötülüklerden koruduğu ve hastalıkları iyileştirildiğine inanılır. Kötülüğün bir türü olan düşman baskısından kurtulmada ateş kullanıldığı için Nevruz Bayramı’nda ateş yakılır. Yakılan ateş üzerinden atlanma da bununla ilgilidir.
Türk Dünyasında Nevruz Bayramı Kutlamalarına Verilen İsimler
Türk topluluklarının yaşadığı ülkelerde geleneksel olarak kutlanan Nevruz Bayramı, Türk dünyası içinde farklı adlandırmalarla kutlanılıyor. Türk dünyasında Nevruz Bayramı kutlaması için verilen isimler şu şekildedir;
- Altay Türkleri, Cılgayak Bayramı
- Azerbaycan, Ergenekon ve Bozkurt Bayramı
- Başkurt Türkleri, Ekin Bayramı
- Doğu Türkistan, Yeni Gün, Baş Bahar Bayramı
- Gagavuzlar, İlkyaz Bayramı
- Hakas Türkleri, Cılsırtı ve Ulu Kün Bayramı
- Karaçay-Malkar Türkleri, Gollu, Gutan, Saban Toy, Tegri, Toy Bayramları
- Kazak Türkleri, Ulus Günü Bayramı
- Kazan Türkleri ve Karakalpaklar, Ergenekon Bayramı
- Türkmenler, Teze Yıl Bayramı
- Uygur Türkleri, Yeni Gün Bayramı olarak kutlanır.
Nevruz Bayramı Ne Zaman Kabul Edildi?
Binlerce yıldır geleneksel olarak kutlanılan Nevruz Bayramı, 2009 yılında Türkiye, Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan ülkelerinin Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na yaptığı başvuru ile önce UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine kabul edildikten sonra 2010 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 21 günü Nevruz Bayramı olarak resmen kabul edildi.
Nevruz Bayramı Hangi Ülkelerde Kutlanır?
Nevruz Bayramı Türk ve Hint- Avrupa topluluklarının yaşadığı, Türkiye, Afganistan, Hindistan, Arnavutluk, Bosna Hersek, Çin, Irak, İran, Suriye, Pakistan, Kazakistan, Rusya Federasyonu ve bu toplulukların yaşadığı dünyanın birçok ülkesinde kutlanmaktadır.
Nevruz Bayramı Türkiye’de Resmî Tatil Mi?
21 Mart günü kutlanan Nevruz Bayramı, İran, Irak, Afganistan gibi ülkelerde bir hafta öncesinden resmî tatil ilan edilerek kutlanmasına rağmen Türkiye’de 21 Mart günü resmî tatil değildir.
Nevruz ve Hıdırellez Aynı Mı?
Nevruz Bayramı ve Hıdırelez Bayramı arasındaki en önemli fark birisinin dini inanç gereği diğerinin de geleneklerin getirmesi sonucunda kutlanan bayramlar olmasıdır.
Türkler’de Nevruz Bayramı Türküsü
Türkler için ayrı bir önemi olan bir yeri olan Nevruz Bayramı için asırlardır söylenilen bir türkü bulunmaktadır. Boylara göre farklı söylem tarzı bulunan türkü şu şekildedir:
Keldı baar nur saçıp,
Navrez kokuy mor açıp,
Eşerdi çöller, dağlar,
Azan navrezim mubarek.
Navrez keldı, korunuz,
Navrez akkın beriniz.
Cennet olsun cerınız,
Azan navrezım mubarek.
Keldı baar, turunız,
Bu navreze bakınız.
Koterilsin başınız,
Azan navrezım mubarek.
Uyun artı bagça,
Aktar-toktar bokça.
Balalarga beş (yımırta) akça,
Azan navrezım mubarek.
Çıktı çolge batır Ali,
Zilfi kara dülüdüli.
Ol tanrının arslanı,
Azan navrezım mubarek.
