Sizin için önemli birini aniden kaybettiğinizi hayal edin. Alternatif olarak, tamamen kontrolünüz dışında olan ama sizi doğrudan etkileyen bir şey olur. Böyle bir durumda nasıl tepki vereceğinizi bilmek zor. Bununla birlikte, böyle bir reaksiyon ayrışma olabilir. Disosiyasyonun yerine getirdiği temel işlev, sizi oldukça stresli bir olayın psikolojik etkisinden korumaktır. Aslında, kendi hayatta kalmanızı kolaylaştırır.
Ayrışma
• Psikolojide, ayrışma, bütünleşik bir şekilde algıladığınızda bir kesinti veya süreksizlik olarak tanımlanır:
• Bilinç: Kendi varlığının ne kadar farkındasın.
• Hafıza: Başkalarını, dünyayı ve kendinizi nasıl hatırladığınızı.
• Kimlik: Kendinizin farkında olan ama aynı zamanda diğerlerinden farklı olduğunu da bilen bir zihinle, kendinizi bireysel bir varlık olarak nasıl tanımladığınızı.
• Duygu:Kendinizi, başkalarını ve kendinizi içinde bulduğunuz bağlamları nasıl deneyimlediğiniz.
• Algı: Duyularınız aracılığıyla dış dünyayı tanıma süreci.
• Vücudunuzun temsili.
• Kendi motor kontrolünüz ve buna bağlı olarak kendi davranışınız.
Bu işlevlerin değiştirilmesi şunlar olabilir:
• Ani veya kademeli.
• Geçici veya kronik.
Bu Bir Sağlık Sorunu mu?
Aslında, ayrışmayı içeren, ancak ayrı ayrı değil bütünleşik bir şekilde deneyimlenen deneyimlere atıfta bulunduğumuzda, normatif ayrışmadan bahsediyoruz. Kendinizi içine dalmış bulabileceğiniz güçlü ve stresli yaşam olaylarının yoğunluğunu azaltma etkisine sahiptirler. Hepimiz aşırı stresli durumlara tepki olarak dissosiyatif dönemler yaşamaya yatkınız. İşte bazı örnekler:
• İlişki sorunları: Zaman içinde hararetli ve tekrarlanan tartışmalar, ayrılıklar ve kötü muamele ve istismar durumları.
• Sevdiklerinizde sağlık sorunları: Kanser, sevilen birinin intiharı, acil hastaneye yatışlar, kayıplar.
• Kazalar.
• İş stresi: Mobbing, tükenmişlik veya tükenmişlik sendromu.
• Doğal afetler: Seller, depremler, kasırgalar, volkanlar.
Normatif ayrışmanın bazı örnekleri şurada bulunabilir:
• Bir faaliyetin içine dalmak.
• Hayal kurmak.
• Otomatizm.
• Hipnotik fenomenler.
Gizli Gözlemci Olgusu
Normatif veya patolojik olmayan ayrışmayı destekleyen ampirik kanıtların bir kısmı gizli gözlemci fenomeninde bulunabilir. Gizli gözlemci fenomeni, zihnin hipnoz altında hipnotize edilmemiş kısmına atıfta bulunan bir metafordur. Başka bir deyişle, işleyişini sağlam tutar. Ancak, amnezik bir bariyerle (yani bir parça diğerini hatırlamaz) hipnotize edilen kısımdan ayrılmak (veya ayrılmak), bireyin kendisi için mevcut olan kontrolün farkında olmasına izin vermez. Aksi takdirde, harekete geçmelerine izin veren talimatlar verilir.
Normatif Ayrışma Patolojik Ayrışmadan Nasıl Ayırt Edilir?
Patolojik ayrışma, normallik ayrışmasından üç faktörle ayrılır. Bunlar, hepimizin günlük olarak icra ettiği alanlarda üretilen süre, yoğunluk ve müdahaledir. Örneğin, iş, eğitim ve kişilerarası ilişkiler. Ayrışma kronik olduğunda, ıstırap yaratır ve bireyde, ilişkilerinde veya çevresinde önemli bir bozulmaya neden olur. Aslında, kendilerini sağlık sorunlarıyla karşı karşıya bulabilirler. İşte dissosiyatif bozuklukların bazı örnekleri.
• Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (birden çok kişilik): Birkaç kişilik veya kimliğin varlığı. Birer birer tezahür ederler ve bireyin davranışını sürekli olarak kontrol altına alırlar.
• Dissosiyatif amnezi: Stresli olaylara tepki olarak önemli kişisel ve biyografik bilgileri hatırlayamama. Unutkanlığa bağlanamayacak kadar uzun sürer.
• Dissosiyatif füg: Kişi geçici hafıza kaybı nedeniyle kendini beklenmedik yerlerde bulur. Ayrıca geçmişlerini hatırlayamayabilir (amnezi) ve yeni bir kimlik kazanabilirler.
• Duyarsızlaşma-derealizasyon bozukluğu: Benlik algısında veya deneyiminde bir değişiklik. Bu, bireyin kendisinden ayrı hissettiği anlamına gelir. Sanki kendi zihinsel süreçlerinin ve bedenlerinin dış gözlemcisi gibiydiler.
Bu nedenle, dissosiyatif bir süreç, bir bireyin, onları bunaltacak kadar güçlü stresli bir olay karşısında bir tür kontrol ve güvenliği koruma girişimidir. Bununla birlikte, paradoksal olarak, normatif ayrışma, belirli psikolojik ve fiziksel işlevlerin kontrolünün kaybını varsayar. Bu kendini koruma girişimi zamanla uzadığında, ayrışmanın başlangıçtaki uyarlayıcı ve tamponlayıcı rolü uyumsuz hale gelir. Ayrıca, bireyin günlük işleyişinin önemli yönlerine müdahale eder.
