Tat Alma Bozukluğu Sebepleri Nelerdir?

Tam 1 senedir tüm dünya koranavirüsle mücadele ediyor, hafif bir hapşırsak bile “acaba covid olmuş olabilir miyim?” diye endişe ediyoruz doğal olarak. Koronavirüsün belirtileri arasında tat ve koku duyunun kaybolmasıdır, dolayısıyla bunlardan ikisinin birinin olması bizleri büyük endişelere sürüklemektedir. Harika lezzetleri tadabilme yeteneği hayatın en büyük zevklerinden biridir. Bazen, hastalıktan veya ilerleyen yaştan dolayı tat alma duyunu kaybedebilirsiniz, sadece bunu koronavirüs belirtisine bağlamayın… Tat alma duyusu; sigara içmekten düzenli ilaç kullanımına, gebelikten vücuttaki demir oranının yükselmesine kadar pek çok nedenle zayıflayabilir. Koku alma ve tat alma birbiriyle yakın ilişkili olduğu için bazen burunda meydana gelen sorunlarda ağız tadının değişmesine, tat almanın duyusunun zayıflamasına yol açabilmektedir. Tat alma bozukluklarının pek çok çeşidi ve derecesi bulunmaktadır. Bunlar başka bir nedene bağlı olmadan görülebileceği gibi, çeşitli sağlık sorunlarının ve çevresel faktörlerin etkisiyle de ortaya çıkabilir. Siz yine tedbirleri elden bırakmadan çok büyük endişe içine girmeyin, çünkü çoğu durumda tat alma duyusu kaybı geçicidir ve geri dönebilir...

Buna bağlı olarak tat alma bozukluları 3 ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar; Ageusia: Nadir olarak görülen bir durumdur ve kişi tükettiği gıdalardan hiç tat almaz. Hypogeusia: Bu kategoride tat alma duyusu vardır ancak çok zayıftır. Bu rahatsızlıkta kişi tatlı, acı, ekşi veya diğer belirli bir tadı alamayabilir. Dysgeusia: Bu tat alma bozukluğu ağızda tuzlu veya metalik bir tatla karakterizedir. Kişi yediklerinden tat alabilir ancak bu tat yanıltıcı olabilir. Bazen hiçbir şey yenmese dahi ağızda tat oluşabilir. Ağızda yanma hissi dysgeusia’nın diğer bir belirtisidir.

Tat Alma Bozukluğu Nedenleri Nelerdir ?

Ağız ve Diş ile ilgili Nedenler: Ağız içerisi hijyenin kötü olması. Dilde pas tabakalarını oluşumu. Tükrük içerisinde eriyen tat moleküllerin tat tomurcuklarına iletimini azaltır ve tat alma bozukluğu olarak karşımıza çıkar.

Reflü: Boğaz ve mide reflüsü olarak 2 şekilde karşımıza çıkan bu hastalıkta , asid ve safre içeriklerinin tat tomurcuklarında yapacağı zedelenme nedeniyle tat alma bozukluğu olur.

Yeme bozukluğu: Blumia adı verilen ve tekrarlayan kusma bozukluğu ile karakterize olan hastalıkta tat alma bozukluğunu görmekteyiz.

Yaralanma: Kimyasal ya da mekanik çeşitli travmalar tat tomurcuklarını, tat duyusu ile ilişkili sinirleri ya da beyin ve ilişkili merkezlerdeki tat duyusu ile ilişkili merkezleri zedeleyebilir. Buna bağlı olarak da tat duyusunda değişimler ortaya çıkar.

Aşağıda en sık rastlanan tat alma bozukluğu nedenleri yer almaktadır:

Yanıklar ( özellikle ağız içi yanıklardan sonar sıklıkla geçici ya da kalıcı tat alma bozukluğu oluşabilir. Bu durum oluşan yanığın derecesine de bağlıdır. )
Kimyasal madde maruziyeti
Çeşitli ilaçların kullanımı ya da zehirli maddeler ve mide reflüsündeki gibi mide asidinin travmaları

Cerrahi Travmalar: Özellikle kafa çifti sinirlerinden 7. ( yüz siniri), 9. ve 12. Sinir ile ilgili girişimler sonrası, KBB ameliyatlarında da özellikle kulak ameliyatları ve bademcik ameliyatları sonrası tat alma fonksiyonunda değişiklikler olabilir.

Nörolojik Hastalıklar: Özellikle Multiple Skleroz ve Parkinson gibi nörolojik hastalıklarda tat alma bozukluğu sıklıkla karşımıza çıkar. Bu hastalığın şiddetiyle tat alma fonksiyonlarının kaybı arasında da bir korelasyon vardır.

Kanamalar: Burun kanamaları, ağız içi kanamalar ve yemek borusuna ait kanamalar ile diş ve diş eti hastalıkları sonrası oluşan kanamalarda tat alma duyusunda değişimler sıklıkla da metalik tat algısı ortaya çıkar.

Kafa Travmaları: Direkt olarak ilgili tat merkezini etkileyen travmalar olabileceği gibi , tat duyusunu taşıyan sinirlerde kopma ve zedelenmeye yol açacak travmalarda da tat duyusunda bozulma olur.

Enfeksiyonlar: Enfeksiyonlar tat tomurcukarını etkileyerek çeşitli tat alma bozukluklarına yol açarlar. Tat tomucukarında geçici fonksiyon kaybı olmuşsa bir dönem bu hastalarda Aguzi adını verdiğimiz hiç tat alamama durumu görülebilir. Ağız içi enfeksiyonlar, üst solunum yolu enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları, diş enfeksiyonları ve sistemik enfeksiyonlar; örneğin HIV enfeksiyonunda tat alma bozukluğu görülmektedir.

Çeşitli Tedaviler: Pek çok antibiyotik, allerji ilaçları , antidepresanlar ve çeşitli psikiyatrik ilaçlar tat alma bozukluğu yapar.
Alkol bağımlılığı
Uyuşturucu madde bağımlılığı
Sigara bağımlılığı
Kemoterapi ve Radyoterapi alan hastalar

Diğer Hastalıklar

Diabet
Sjögren Sendromu
Böbrek Yetmezliği
Çinko eksikliği
B12 vitamini eksikliği

Tat Alma Bozuklukları Tedavisi

Eğer nir tat alma sorunu yaşıyorsanız yapacağınız ilk KBB (kulak, burun, boğaz) doktoruna gitmek, doktorunuz tarafından çeşitli testler yapılarak teşhis edilebilir. Yapılan testlerde farklı tatlar için sizlerin duyarlılığı ölçülür. Doktor ayrıca tıbbi geçmişinizi inceleyerek tat almanın zayıflamasına neden olabilecek herhangi bir hastalık ve kaza yaşayıp yaşamadığınızı kontrol edecektir. Doğru teşhis için ağız hijyeni, kulak, yemek borusu ve burun için ek testlere başvurulabilir.
Tat alma bozukluğu genellikle geçicidir ve doğru tedaviyle tat alma duyusu eski düzeyine getirilebilir. Ancak nadir olmakla birlikte, bazı durumlarda tüm tedavilere karşın tat alma duyusunda gelişme sağlanamayabilir.
Tat almakta sorun yaşadığınızı düşünüyorsanız bunu ciddiye alın ve gerekli kontroller için doktorunuza başvurun. Bazen tat almada yaşanan değişiklikler Alzheimer hastalığı veya karaciğer de yaşanan daha ciddi sorunlara işaret ediyor olabilir. Ayrıca tat almanın zayıflaması sağlığınız açısından zararlı olan şeker, tuz gibi lezzet vericileri daha fazla kullanmanıza neden olabilir. Bu nedenle tat alma bozukluğuna neden olan sorunun erken teşhisi ve tedavisine başlanması oldukça önemlidir.