Alternatif tıp, çeşitli ülkelerde farklı şekillerde varlığını sürdürmüştür. Her ne kadar alternatif tıp alanından gelişmiş ülke olarak Çin olarak görsek de Hindistan da bu listeye adını yazdırmaya başarmış. Ayurvedanın kökeni Hindistan olup sağlık tarihinde bilinen en eski sağlık koruma bilimi olup, günümüzde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Kelime anlamı olarak (ayur) yaşam ve (veda) bilgi, yani yaşam bilgisi demektir. Binlerce yıl boyunca tecrübeye dayalı bu tıbbi bilgi ağızdan ağıza aktarılmış, daha sonrada yazıya dökülmüştür. Hipokrat da dahil olmak üzere bir çok batılı tıp adamı ayurveda bilgisinden destek alarak tedavi yapmıştır.

Caraka ve Sushruta isimli iki doktor tarafından ele alınmış olan Ayurvedic tıbbın iki klasiği meydana getirilmiştir. Caraka Samhita ve Sushruta Samhita her şeyin fazlasının bünye dengesini bozduğu düşüncesini savunur. M.ö 3000'li yıllara kadar dayanan bir geçmişi vardır. Fakat şu gezegende varola gelmiş "bilgi akışının kesintisi"nden nasibini almış, Ayurveda bilgisi uzunca bir süre tarihe karışmıştır. Son yüzyılda yeniden keşfedilmiş ve diriltilmiştir. Ayurveda batı tıbbına karşı değildir, fakat hastalanmadan yaşamayı öğretir. Hastalandıktan sonra kimyasallara bulanmak, ilaç firmalarını biraz daha zengin etmek artık işten bile değildir. Ancak ayurveda, doğada bulunan beş elementin (boşluk, hava, ateş, su, toprak (hayır tahta yok)). Tüm yaşamı oluşturan bu elementler yemeklerde, hava durumunda, mevsimlerde, duygu geçişlerinde, günün saatlerinde, kısaca her şeyin kalbinde bulunur. İnsan bedeninde de bulunduğu bilgisiyle ve bu beş elementin kombinasyonlarıyla oluşan beden tiplerine yönelik uygulamaları içerir. Tabi herkesin kombinasyonu farklıdır, kendi beden tipine uygun beslenmeyi öğretir örneğin.

İnsanların egosu doğadaki elementlerin kendi bedeninde de bulunmasını, ya da bilmem kimin diyetinin belki de kendisi için uygun olmayacağını hoş karşılamasa da Ayurveda, insanın kendi bedeniyle temas etmesini destekliyor tıpkı yoga gibi... Tabii binlerce yıl önce Ayurveda alimleri beyin ameliyatlarını bile kolayca yapabilirken, Buda'nın "Ahimsa" yani doğada bulunan başka canlıya zarar vermeme ve tüm yaşam formlarının kutsallık taşıdığını savunan doktrindir. Dolayısıyla bu kavramının gelişmesi, ya da yanlış anlaşılmasıyla birlikte, insan bedeninde bıçak kullanımı sona ermiştir. Evrime darbe vuran bu yanlış anlamaların, bilgi akışını da köstekleyen cehaletin evrimi ile bağlantısını görmemek mümkün değil.

Ayurveda başka tabiriyle “bedenin kendi kendini iyileştirmesi” olarak da tanımlanabilir. İnsanı beden ve zihin olarak bir bütün olarak görür ve bu bütünü dengede tutmayı amaç edinir. Hayat kalitesini arttırmayı, kusursuz sağlık rutinini bulmayı ardından sürdürmeyi, ruhsal ve fiziksel bozuklukları iyileştirmeyi amaç edinmektedir. Dolayısıyla temel olan şey ise hastalığa yakalanmamaktır (bunu zaten yukarıda yazmıştım)... Ayurveda tedavi şeklinin önceliği; hastalık meydana gelmeden önce vücudunuzdaki uyarılardan hastalığı tespit edip, tedaviye yönelik çalışmak ve hastalıklı hücrelerin gelişini önlemektir.

Ayurvedik Beslenme Nedir?

Ayurvedik beslenmede vücudunuzun tam olarak neye ihtiyacı olduğunu tespit edip ona göre beslenmeyi hedefliyor... Ayurveda yiyeceklerle spiritüel bir ilişki kurmayı da tavsiye eder. Ayurvedik beslenmeye göre, yiyecekler vücuda ihtiyacı olan enerjiyi sağlamak, sağlıklı bir yaşam sürmek için bedenine ve zihnine sunduklarımızdır.. Bu spiritüel bağı sürdürmek, taze, kaliteli yiyecekler yemek ve işlenmiş, konserve ve mikrodalgada pişirilmiş vücudun dengesini bozacak yiyeceklerden uzaklaşmak anlamına gelmektedir. Bkz: Ayurvedik Yaşam

Tüm bunların yanı sıra Ayurveda literatüründe Dosha kavramı vardır. Peki, nedir bu dosha? Yukarıda bahsettiğim beş element tüm varlıklarda kendini 3 temel enerji olarak gösterir; Vata, Pitta ve Kapha. Birbirlerinden farklı özellikleri bir araya getiren bu enerjilere Dosha adı verilir... Dosha bir beden mizacı diyebilirim... Dünyaya geldiğimiz anda Dosha’mız belirlidir. Ayurvedanın kalbinde üç temel dossha konsepti yer alır ve bunlar insan da dahil canlı organizmaların temel özelliklerini oluştururlar.Her insanda bu dosha tiplerinden birinin baskın olduğu ve her doshanın özgün bir yaşam şekliyle (beslenme) uyum içinde tam işlevini sürdürdüğüne inanılır.

1. ‘Vata dosha’ boşluk ve hava elementinin birleşiminden,
2. ‘Pitta dosha’ ateş ve bir parça su elementinin birleşiminden,
3. ‘Kapha dosha’ ise su ve toprak elementlerinin karışımından oluş

Vata Nedir?

• Vata, Dosha’ların lideridir, Pitta’yı kontrol edebilir ve özelliklerini taklit edebilir.
• Vata dengeleme yaparken genellikle Pitta ve Kapha da dengelenir.
• Vata Dosha, vücudun tüm hareketlerinden sorumludur [1].
• Kasları ve aynı zamanda nefes alma eylemini, mide bağırsak kanalındaki gıda dolaşımını harekete geçirir ve beyne yayılan nöral zincirinin geribildirimini düzenler. Vata’nın en önemli fonksiyonu, merkezi sinir sistemini kontrol etmektir.
• Soğukluk, kuruluk, hız ve hafiflik belirgin özellikleridir. Soğuk, karlı, yağışlı havalardan pek hoşlanmaz. Düzensiz beslenir. İştahsızdır.
• Sürekli bir dengesizlik halinde olan Vata, bunu dengelemek için düzenli beslenmeli ve stresten uzak durmaya gayret etmelidir. Bedenini sıcak tutmalı ve olumsuz enerjilerden uzak durmalıdır.
• Vata Dosha tipi bir kişi her dengesiz durumda olduğunda, bu dengesizlik kronik bir yorgunluk hissi ve kalıcı depresyon haline gelir. Vata türünün temel özelliği dönüştürülebilir olmasıdır. Vata’lar, durumları önceden öngörülemeyen insanlardır [2]

Pitta Nedir?

• Ateş ve su, bu Dosha’nın elementsel kombinasyonlarıdır. Bunlar, canlıların vücudundaki değişim, tüketim ve kimyasal değişim süreçlerini kontrol etmektedir. Pitta Dosha vücuttaki metabolizmanın kontrolünden sorumludur [3].
• Pitta'nın temel özellikleri: Hafızaları yeterli derecededir. Kolay kolay aç kalmazlar, öğünlerinine dikkat ederler ve öğün atlamazlar. Çok çabuk parlayıp sönebilirler. Lider konumunu severler. Soğuk yiyip içmeyi tercih ederler. Hitabetleri iyidir. Aktif konuşkan yapıya sahiptirler ve bundan haz alırlar. Pitta olumsuz özelliklerinden bahsetmek gerekirse kendine aşırı yüklenir ve yüksek beklenti içine girmekten çekinmez. Fazla baharat ve yağdan uzak kaldığı sürece daha dengeli bir yaşamı deneyimleyebilir.

Kapha Nedir?

• Su ve toprak bu Dosha’nın elementsel kombinasyonlarını oluşturur. Bu vücut sıvılarının, büyümenin ve fiziksel aktivitenin kontrol edilmesine yardımcı olur. Kapha Dosha tipinin temel karakteristiği, vücudun yapım ilkesi olmasıdır ve dayanıklılığı sağlar [4].
• Kapha'nın temel özellikleri: Güçlü, çevik, cesur ve dayanıklıdır. Geç öğrenip geç unuturlar. Sağlıklı ve güzel görünürler. Eşya bağımlılığı ve uyku sorunları mevcuttur. Sevgi eksikliği hissederler ve depresyona eğilimlidirler. Egzersiz, yoga ve hafif besinlerle daha iyi hissedebilirler. Kendilerine vakit ayırmak ve iç seslerine kulak vermek daha kaliteli vakit geçirmek için birebirdir.