Besin alerjisi günümüzde sık karşılaşılan fenomenlerden bir tanesi ve 5 yaşın altındaki çocukların %5’inde görülürken, ergenlerin ve yetişkinlerin %4’ünde görülebiliyor. Bu alerjilerin günlük hayatta ciddi etkileri mevcut çünkü birden fazla vücut sistemini etkileyebiliyorlar ve alerjilere verilen tepkiler bağışıklık sistemi mekanizmalarının bireylerde bazı şeylere karşı olan hassasiyetlerinden kaynaklanıyor. Bu durum insanların besin alerjisine karşı alternatifler aramalarına sebep oluyor lakin bu her zaman o kadar da kolay değil. Neden? Çünkü sekiz adet popüler besin, tüm besin alerjilerinin %90’ından sorumlu ve bu alerjilerin hepsini anafilaksiye sebep olma riskleri var ki bu da ölümcül bir durumu ifade ediyor. Yalnız genellikle besin alerjisi ile besin intoleransını birbirinden ayırmakta fayda var, besin intoleransı besin alerjisi gibi ölümcül değil, genellikle deride kaşıntı, pullanma, kabarma olarak karşımıza çıkar. Birçok insan gibi benim de intoleransım var, en yaygın da inek sütü ve bakliyatlarda görülmektedir.  Eğer ben de besin alerjisi mi var besin intoleransı mı var diye merak ediyorsanız, bunun öğrenmenin tek yolu "“gıda intoleransı”, “besin duyarlılığı” veya “gıda hassasiyeti” gibi testler yaptırmak. Gelin hep birlikte besin alerjisi belirtilerine ve en yaygın besin alerjilerine bir göz atalım.

Besin Alerjisi Belirtileri

Alerjik reaksiyonlar yumuşak ve hafif bir şekilde atlatılabilecekleri gibi, anafilaksi adı verilen çok ciddi reaksiyonlara da sebep olabilirler. Anafilaksi esnasında solunum zorlaşır, kan basıncı ciddi anlamda düşer ve kalp ritmi bozulur. Sadece bir dakikalık bir alerjene maruz kalmak bile bu soruna sebep olabilir. Üstesinden gelebilmek için kesinlikle tıbbi yardım alınmalıdır, biraz önce verdiğim besinleri tükettikten sonra aşağıdaki semptomlara kendinizde rastlarsanız eğer ilk başta besin alerjisi testi yaptırmanızı öneriyorum. Besin alerjisinin en yaygın belirtileri şu şekilde karşımıza çıkmaktadır:

• Kusma
• Mide krampları
• Öksürme
• Hırıltılı solunum
• Nefes yetmezliği
• Yutkunma zorluğu
• Dilin şişmesi
• Konuşma ve nefes zorlukları
• Zayıf nabız
• Sersemlik
• Beyaz veya mavi renkli cilt

Pek çok semptom alerjen besin tüketildikten sonra iki saat içerisinde ortaya çıkar ancak bir dakika içerisinde bile ortaya çıkabildiği görülmüştür

En Yaygın Besin Alerjileri

İnek Sütü

• İnek sütü alerjisi çocukların %7’sini etkiler ve yetişkinlerde bu durum giderek daha az görülür çünkü 3-4 yıl içinde süte karşı tolerans geliştirilir.
• Bazı süt proteinlerinin alerjik tepkilere sebep oldukları görülmüştür ve alerjinin sebebi de bunlardır.

Yumurta

• Tavuk yumurtası alerjisi de bebeklerde ve çocuklarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
• Yumurta alerjisi genellikle 6 aydan sonra başlar ve en çok 10. ayda görülür.
• Tepki genellikle çocuğun ilk defa yumurtaya maruz kalması ile ortaya çıkar ve egzama gibi belirtiler ortaya koyar.

Soya

Soya alerjisi daha çok çocukları etkilemektedir ve 7 yaşına gelen çocukların %50’si bu alerjiden kurtulmaktadırlar.

Buğday

• Gluten ile alakalı bozukluklar arasında buğday alerjisi, çölyak hastalığı ve çölyak olmayan gluten hassasiyeti bulunmaktadır ve küresel olarak %5 oranında görülmektedir.
• Bu rahatsızlıkların semptomları birbirine benzer ve tanı koymak oldukça zordur.
• Buğday ve benzer tahıllarda bulunan proteinlere karşı gösterilen bu hassasiyet, vücutta inflamatuvar tepkilerin oluşmasına sebep olur.
• Bu alerji cildi, mide-bağırsakları ve solunum yollarını etkilemektedir.

Yer Fıstığı

• Besin alerjisinin en çok yaygın olduğu besin yer fıstığıdır, yer fıstığı alerjisi genelde genç yaşlarda ortaya çıkar ve ondan bir daha kurtulmak mümkün olmaz.
• Çok hassas kişilerde, çok az miktarlar bile alerjik reaksiyonlar oluşturur.
• Araştırmalar küçük yaşlarda yer fıstığına maruz kalmanın alerji gelişim riskini düşürebildiğini gösteriyorlar.

Kuru Yemişler

Yer fıstığı haricindeki diğer yemişlere de alerjiniz olabilir ve bunların hepsine alerji geliştirebileceğiniz gibi bir tanesine bile alerjiniz olabilir.

Balık ve Kabuklu Deniz Ürünleri

• Balık ve diğer kabuklu deniz ürünlerine karşı olan alerjiler oldukça karışık yapıdalar çünkü sadece belli balık ve canlılara karşı alerjiniz olabilir.
• Balık alerjileri genelde erken yaşlarda ortaya çıksalar da, kabuklu deniz ürünleri alerjisi daha ilerleyen yaşlarda kendini gösteriyor.

Besin Alerjisi Semptomlarını Azaltmanın Yöntemleri

GAPS Diyeti

• GAPS diyetinin temel hedefi bağırsak duvarlarının tamir edilmesi, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, toksinlerden kurtulmak ve onların kana girişine engel olmaktır.
• Bilhassa otoimmün hastalıklarda sık kullanıldığı için, sindirimi zor besinler tüketilmez ve bunlar yerine besin değerleri yüksek olan gıdalar tercih edilir.
• GAPS diyeti içerisinde işlenmiş gıdalardan, tahıllardan, işlenmiş şekerde, karbonhidratlardan ve patatesten, yapay kimyasal ve koruyuculardan, ayrıca günlük süt ve et ürünlerinden uzak durmak gerekmektedir.
• Bunlar yerine kemik suyu, karbonhidratı az sebzeler, organik ve vahşi hayvanların etleri, sağlıklı yağlar ve probiyotik zengini gıdalar tercih edilebilir

Sindirim Enzimleri Besinlerin proteinlerinin yetersiz sindirimi alerji sebebi olabilir ve bu durum mide-bağırsak semptomlarını ortaya çıkartır. Yemeklerin yanında sindirim enzimi destekleri almak sindiriminize destek olarak alerjiden sizi kurtarabilir.

Besin Alerjisine Alternatif Olarak Tüketecekleriniz

Hindistan Cevizi Sütü

• Soya, hindistan cevizi, pirinç, patates, yulaf, badem, fındık, kaju, kenevir, keten, ayçiçeği sütü gibi pek çok süt çeşidi son senelerde inek sütüne alternatif olarak sunulur hale geldi.
• Fakat Soya fasulyesinin tartışmalı durumundan dolayı onun sütünü kesinlikle içmelisiniz demek oldukça zor.
• Özellikle östrojeni taklit eden kimyasal yapısı ve genetik olarak çok oynanması sebebiyle sağlık problemlerine yol açabilir.
• Burada en güzel alternatif ise hindistan cevizi sütü.
• Çünkü bu süt yetişkin hindistan cevizlerinin içinde doğal olarak bulunuyor ve etli kısmının içinde saklanıyor.
• Bu yapıyı parçalayarak öğüttüğünüzde, süte benzer bir sıvı elde edebiliyorsunuz.
• Hindistan cevizi sütünde hiç laktoz bulunmuyor ve bu nedenle laktoz hassasiyeti olanlar da onu değerlendirebilirler.
• İnek sütünde hindistan cevizi sütüne nazaran daha fazla protein ve kalsiyum bulunuyor ancak sütün yanında daha fazla bunları içeren gıdalar tüketirseniz, eksiği tamamlayabilirsiniz.

Yumurta Alternatifleri

• Yumurta genellikle yemeklerde bir yapıştırıcı olarak kullanılıyor ancak bazı alternatifler de mevcut.
• Bunlar arasında meyve püreleri, öğütülmüş keten tohumları, jelatin, çözünmüş maya gibi seçenekler yer alıyor.
• Lakin doğrudan tüketim anlamında bir alternatifi yok, sadece diğer besinlere eklenebilme açısından faydaları mevcut.

Yer Fıstığı Yerine Badem ve Ayçiçeği Tohumundan Ezme

• Yer fıstığı ezmesinin en iyi alternatifi badem ezmesi ve oldukça da sağlıklı.
• Bademlerin doymuş yağ asitleri bakımından zayıf olmaları ve doymamış yağlar açısından zengin olmaları, lifli olmaları ve antioksidanlar, vitaminler ve mineraller bakımından zengin olmaları, onları oldukça sağlıklı hale getiriyor.
• Ayçekirdeği ezmesi de iyi bir alternatif ve sağlıklı yağ asitleri ile proteinlere sahip.
• E vitamini ve magnezyum bakımından zengin olsa da, fazla omega-6 barındırması nedeniyle beslenmenize omega-3 eklemeyi de unutmamalısınız.

Keten, Chia, Kabak ve Ayçiçeği Tohumları

• Bu yemişlerin içerisinde bol miktarda omega-3 yağ asitleri bulunur ve bu nedenle onları diğer yemişlerin yerine tüketebilirsiniz.

Glutensiz Tahıllar ve Unlar

• Hamurişlerinde kullanabileceğiniz çok sayıda glutenden arındırılmış tahıl ürünü ve un mevcut.
• Bunlar arasında hindistan cevizi unu, badem unu, pirinç unu gibi seçenekler bulunuyor.
•  Özellikle hindistan cevizi unu hem lifler hem de sağlıklı asitler açısından oldukça zengin ve bu da kan şekerini düzenlemesini sağlarken enerji verici olmasına da yardımcı oluyor.

Balık Yerine Proteinli Besinler

• Balığa alerjisi veya kabuklu deniz ürünlerine alerjisi olanlar ise yumurta, yoğurt, kefir, serbest gezinen hayvan etleri gibi doğal seçenekler sayesinde ihtiyaç duydukları proteine erişebilirler.
• Balık her ne kadar omega-3 yağları açısından zengin olsa da, keten tohumu, chia tohumu gibi besinlerle de omega-3 elde etmek mümkün.

Soya Alternatifi; Mercimek ve Kinoa

• Soya genellikle bir et alternatifi olarak tercih edilir ancak aynı miktarda proteini ve besin değerini mercimek ya da kinoadan da alabilirsiniz.
• Mercimekte bol miktarda protein bulunur ve piyasada bulunabilecek en sağlıklı ürünlerden birisidir.
• Ayrıca vitaminler ve mineraller açısından da her iki ürünün insanlar için yeterli olduğunu belirtmek gerek.
• Bu malzemelerin kolay pişirilmeleri yemeklerde kullanılmalarını da kolaylaştırmaktadır.