1850'lere gelindiğinde, Napolyon'un saltanatı silinen bir anıydı ve Birinci Dünya Savaşı'na yarım yüzyıldan fazla bir süre kaldı. Ancak Avrupa, ara dönemde kanlı çatışmalarda hiçbir eksiklik görmedi ve en önemlilerinden biri Kırım'daki imparatorluklar çatışmasıydı. Ekim 1853 ile Şubat 1856 arasında yürütülen Kırım Savaşı, bir yanda Çarlık Rusyası ile diğer yanda Büyük Britanya, Fransa, Sardunya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun birleşik kuvvetleri arasında bir mücadeleydi. Kırım savaşı tarihe öyle bir yer edinmiştir ki, hastalıktan ölenlerin sayısı, savaşta ölenlerin sayısını geçmiştir. Kırım savaşını bilmeyenleriniz için ilk başta kısa bir bilgi vermek istiyorum. 1854 Yılında Sultan Abdülmecid devrinde Osmanlı, fransız ve İngiliz devletlerin Rusya’ya karşı yaptıkları savaştır. Tabii bu savaşın sonucu kimilerinin beklediği gibi sonuçlanmamıştır, kaba tabir etmem gerekiyorsa, Osmanlı’nın, sonucunda en okkalı tokadı yediği savaştır. İngilizler ‘den %4 faizle 5 milyon sterlin borç alınmıştır ve bu borç ancak 100 yıl sonra 1953'te ödenebilmiştir. Bu yazıda sizlere kırım savaşı hakkında bilmeniz gereken ilginç gerçekleri derledik.
1. Dini Gruplar Arasındaki Gerginlikler Kırım Savaşı'nın Çıkmasına Yardımcı Oldu
1517'den 1917'ye kadar, büyük ölçüde İslami olan Osmanlı İmparatorluğu Kudüs'ü kontrol etti. Bölgedeki dini azınlıklardan ikisi, Roma Katolikleri ve Doğu Ortodoks Hıristiyanları, Kudüs'ün bazı bölgelerini kutsal kabul ettiler ve bu bölgelere garantili erişim istediler. Ortodoks Hıristiyanlar, 1853 yılının Haziran ayında Osmanlı yöneticilerine baskı yapmak için günümüz Romanya'sındaki Türk topraklarını işgal eden Rus Çarı I. Nicholas'ta bir müttefik buldular. Çar, işgali Ortodoks Hıristiyanların haklarını korumak için gerektiği gibi haklı çıkardı, ancak çarın Rusya için Türk topraklarını da ele geçirmek istediği bir sır değildi. Nicholas Osmanlı İmparatorluğu'nu savunmasız bir hedef olarak gördüm; bir keresinde ona "hasta bir adam, çok hasta bir adam" dedi.
2. Sardunya Krallığı, Kırım Savaşı'na Geç Katıldı
Kırım Savaşı'nın başlangıç tarihi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Rusya'ya savaş ilan etmesinden bir gün sonra, 5 Ekim 1853’tür. Rus genişlemesi Fransız ve İngiliz ticari çıkarlarını tehdit ettiğinden, bu süper güçlerin her ikisi de Mart 1854'te savaşa katılarak Osmanlılarla ittifak kurdu. Bir diğer müttefik olan Sardunya Krallığı, 1855'te savaşa girdi. Sardunya ve İtalya anakarasının bazı bölümleri, Fransa ile diplomatik ilişkilerini geliştirmenin bir yolu olarak Rusya'ya karşı silahlandı.
3. Çatışma, Rusya'nın Kırım Yarımadası'ndaki Deniz Limanı Olan Sivastopol'da Odaklandı
1783'te Büyük Katerina tarafından ilhak edilen Kırım Yarımadası, savaş başladığında hâlâ Rus İmparatorluğu'nun bir parçasıydı. Elmas şeklindeki kara parçası Karadeniz'e kadar uzanıyor ve liman kenti Sivastopol, Rus donanması için önemli bir operasyon üssüydü, bu nedenle İngiltere ve Fransa, Rusya'ya karşı Osmanlı davasına katıldığında, güçleri doğrudan Kırım'a yöneldi. 14 Eylül ile 16 Eylül 1854 arasında 60.000'den fazla müttefik birlik yarımadaya ulaştı. Haftalar sonra, Eylül 1855'e kadar süren 11 aylık bir Sivastopol kuşatması başlattılar. Ve Kırım Savaşı sadece Kırım'la sınırlı değildi. Günümüz Romanya'sında savaşan, Beyaz Deniz, Baltık Denizi ve Kuzey Pasifik.
4. En ünlü Kırım Savaşı Fotoğrafı Çekilmiş Olabilir
Savaş fotoğrafçılığı Kırım'daki çatışmalar sırasında ortaya çıktı. Görgü tanıklarının çektiği savaş kamplarının ve yorgun askerlerin görüntüleri kamuoyunu şekillendirdi. Bugün hiçbir Kırım Savaşı fotoğrafçısı, 8 Mart- 6 Haziran 1855 tarihleri arasında 360 fotoğraf serisi çekerek İngiliz medyasını hayrete düşüren Roger Fenton kadar ünlü değil. Ölümün Gölgesi Vadisi adlı bir fotoğraf eleştirmenlerde yankı buldu. Sivastopol'daki bombardımanın ardından ıssız, başıboş güllelerle dolu toprak bir yolu gösteriyor. Yine de, 2007'de Oscar ödüllü belgesel yapımcısı Errol Morris, belki de görüntünün dramatik etkisini artırmak için birisinin ateşlendikten çok sonra top güllelerini yol boyunca yeniden düzenlediğini öne sürdü.
5. Rusya'nın Lideri Çatışmanın Ortasında Öldü
Çar I. Nikola, St. Petersburg'daki bir düğüne katıldıktan sonra zatürree oldu ve 2 Mart 1855'te 58 yaşında öldü. En büyük oğlu II. Aleksandr çar olarak onun yerine geçti ve babasının kışkırttığı savaşta Rusya'nın yenilgisini denetlemeye devam etti.
6. Kırım Savaşı'ndaki Bir İngiliz Donanma Gemisinin Maskotu Canlı Bir Kaplumbağaydı
Akdeniz mahmuzlu kaplumbağa Timothy, İngiliz Kraliyet Donanması'nda süslü bir kariyere sahipti. 1854'te bir Portekiz gemisinden alınan Timothy, Sivastopol kuşatması sırasında geminin maskotu olarak HMS Queen'e bindi. Timothy'nin (evet, o) emekli olmadan ve İngiltere'nin Devon kentindeki Powderham Kalesi'nde yaşamaya başlamadan önce katıldığı birkaç deniz harekatının ilkiydi. 11 kiloluk kaplumbağa 2004 yılında öldüğünde, yaklaşık 160 yaşındaydı.
7. Kırım Savaşı, Rusya'da Serfliğin Sonunun Habercisiydi
8 Eylül 1855'te müttefikler sonunda Sivastopol'u aldı. Rusya, ertesi yıl, Kırım Savaşı'nı resmen sona erdiren 1856 Paris Antlaşması ile sonuçlanan barış müzakerelerine girdi. Anlaşmaya göre, Karadeniz, Rus veya başka türlü tüm savaş gemilerine yasak olan tarafsız bir bölge ilan edildi. Kendini aşağılayıcı yenilgiden uzaklaştırmaya hevesli olan Çar II. Aleksandr, sonraki yılları iç reformları gerçekleştirmek için kullandı. En büyük başarısı, 1861'de soylulara belirli arazilere bağlı işçiler üzerinde güç veren bir zorla çalıştırma sistemi olan Rus serfliğinin kaldırılmasıydı. Serfliği koruyan Rus yasaları 1649'dan beri yürürlükteydi ve yüzyılın ikinci yarısından itibaren 19. yüzyılda serfler yüzde 34,4'ü oluşturuyordu. Popülist bir ayaklanma korkusu II. Aleksandr'ı harekete geçirdi; “Köleliğin kendisini aşağıdan kaldırmaya başlayacağı zamanı beklemektense, serfliği yukarıdan kaldırmak daha iyidir” diye savundu.
