Tarih her zaman gerçek olaylara dayanan mitlerin ve efsanelerin bir karışımıdır. Tarihçiler, bize olayların en güvenilir versiyonunu sunmak için buğdayı samandan ayırır. Roma tarihi hakkında birçok bilgi duymuşuzdur, fakat duyduğunuz bilgilerin ne kadarı gerçek hiç düşündünüz mü? Roma hakkındaki sahte gerçeklerin, MS 65'teki ünlü yangın kadar şiddetli ve yıkıcı bir şekilde yayılmasıdır. Örneğin, söz konusu ateşte Roma yanarken Nero'nun keman çalmadığını biliyor muydunuz? Her şeyden önce, ebedi şehir alevler içindeyken Roma'da bile değildi. İkincisi, Romalıların kemanları bile yoktu, yani. Ama aynı zamanda, üzgündü falan filan, bir sürü hikaye uyduruldu. Ama bugün sizlere Antik Roma hakkında doğru bildiğiniz yanlışları açıklayacağım.
Roma Yanarken Nero Keman Çaldı
Çok az kaynak Nero'yu siyasi muhaliflere zulmeden bir tiran olarak tasvir eder. Bazı tarihçiler onu yanlış bir şekilde halkının sefaletini umursamayan bir deli olarak tasvir ettiler. MS. 64'teki Büyük Roma Yangını sırasında, rakipleri Nero'yu "Roma yanarken keman çalmakla" suçladı. İfade ilgisizlikle eş anlamlı hale geldi. Hatta bazıları yangını başlatmak için Nero'yu suçladı, ancak artık kazara olduğunu biliyoruz. Yangın çıktığında Roma'da Nero yoktu.
Ama Roma yandığında Nero gerçekten keman mı çalıyordu? Bu anlatıdaki ilk kusur, kemanın eski Roma'da mevcut olmamasıdır. Buna karşı ikinci ve en önemli argüman, kaydedilen kanıtların Nero'nun yorulmadan Roma'nın büyük yangınını söndürmek için çalıştığını göstermesidir. Yangın haberini duyunca hemen şehre koştu ve özel bahçelerini mahsur kalan Romalılara açtı. Nero, yangın ve yardım operasyonlarının söndürülmesinde doğrudan yer aldı. Ancak, Nero'nun bu olumsuz tasviri ile herkes aynı fikirde değil. Roma'nın beş iyi imparatorundan biri olarak kabul edilen İmparator Trajan, Nero'nun saltanatını övdü. Trajan'ın Nero'yu onaylaması tarihçileri ikiye böldü. Birçoğu, Trajan'ın Nero'nun saltanatını, Nero'nun ünlü Romalı filozof Seneca'nın vesayeti altında olduğu ilk yıllarda olumlu gördüğünü iddia ediyor. Nero hakkındaki hisleriniz ne olursa olsun, Büyük Roma Ateşi sırasında dikkatsiz olduğu için onu suçlamak yanlıştır. Bu efsaneyi gömmenin zamanı geldi.
Barbarlar ve Romalılar Ebedi Düşmanlardı
Pop kültürü, barbarlar ve Romalılar arasındaki ilişkiyi basit bir ışık altında tasvir etti ve barbarlar Roma'nın düşmanları olarak tasvir edildi. Ama Roma'nın barbarlarla ilişkisi karmaşıktı. Barbar, Romalılar ve Yunanlılar tarafından Greko-Romen mirasının bir parçası olmayan herkese atıfta bulunmak için kullanılan bir terimdi. Barbarları genellikle Gotlar, Vandallar, Alanlar, Franklar, Angles ve Saksonlar gibi Germen kabileleriyle ilişkilendiririz.
Barbarlar Roma İmparatorluğu'nda yaşadılar, vatandaşlık kazandılar ve Roma ordusunda çok sayıda istihdam edildiler. Roma soylularıyla evlendiler. Bu nedenle, yaygın inanışın aksine, tüm barbarlar Roma'nın düşmanı değildi. MÖ. birinci yüzyıldan beri barbarlar Roma ordusunda hizmet vermişlerdi. Galyalılar ve Almanlar, Julius Caesar'ın saltanatı sırasında Roma süvarilerinin belkemiğini oluşturdular. Franklar gibi bazı barbar kabileler her zaman Romalılara sadık kaldılar ve İmparatorluğa bir Roma vatandaşı olarak aynı kapasitede hizmet ettiler. Bazen Gotik kabilelerin Roma topraklarına yeniden yerleştirilmesiyle ilgili görüşmelerin kesintiye uğraması şiddetli sonuçlara yol açtı. Catalaunian Plains Savaşı'nda (MS 451), Gotik kabileler Attila'nın Hunlarına karşı yiğitçe savaştı. Bu, Roma İmparatorluğunu bir barbar istilasından kurtaran barbar koalisyonunun klasik bir örneğiydi. Barbarlar her zaman Roma'nın hasımları değildi. İkisi arasındaki ilişki, zamanın karmaşık siyaseti tarafından belirlendi.
Roma İmparatorluğu MS. 476'da Sona Erdi
Bu mitin temeli, Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu'nun ayrılmasıdır. Bunlar ayrı siyasi oluşumlar değildi. Çağdaş kanıtlara göre, o dönemdeki insanlar Batı Roma İmparatorluğu'nu Doğu Roma İmparatorluğu'ndan ayrı bir otorite olarak görmediler. Bu ayrım çok sonrasına kadar yapılmadı. Biri Ravenna'da, diğeri Konstantinopolis'te olmak üzere iki imparatorluk mahkemesi vardı, ancak bunlar aynı siyasi otoriteyi paylaştı. 476 yılı, yaygın olarak “Roma İmparatorluğu”nun sonu olarak kabul edilir, ancak bu yanlıştır. Romulus Augustulus'u tahttan indirdikten sonra, barbar General Odoacer kendini İtalya Kralı ilan etti, ancak daha güçlü Doğu Roma İmparatoru Zeno'nun bir müşterisi olarak kaldı. Doğu Roma İmparatorluğu'ndan İmparator Justinian, MS 554'te Ravenna imparatorluk mahkemesini dağıttı. Justinianus, renovatio imperii'de veya imparatorluğun restorasyonunda İtalya ve Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri üzerindeki Roma İmparatorluk yönetimini restore etti. Roma İmparatorluğu'nun çöküşü için doğru tarih, Konstantinopolis'in MS 1453'te Osmanlı Türklerine düşmesidir.
Teutoburg Ormanı Savaşı Roma İçin Felaketti
“Quintili Vare, lejyonlar kırmızı!” (Quintilius Varus, lejyonlarımı geri ver!) diye bağırdı İmparator Augustus , başını saray duvarlarına çarparken. Augustus'un aşırı tepkisi, Romalıların Teutoburg Ormanı Savaşı'ndaki feci yenilgisinin simgesiydi. Savaş yaklaşık 20.000 Roma lejyonerini öldürdü. Komutanlarından biri olan Germen Cherusci kabilesinden Arminius, Roma lejyonlarına ihanet etti. Arminius, Romalıları, aslında Germen kabileleri için çalışırken onlar için çalıştığını düşünmeleri için kandırdı. Uzun zamandır kayıp olan bir oğlun, halkını işgalci bir güce karşı toplamak için eve dönmesinin kahramanca hikayesi harika bir hikâye olabilirdi, ama gerçek oldukça farklıydı. Tüm Germen kabileleri, hatta Arminius'un aile üyeleri bile Roma karşıtı değildi. Arminius'un kayınpederi bir Roma müttefikiydi ve kardeşi daha sonraki çatışmalarda ona karşı savaşan sadık bir Romalı komutandı. Daha önce tartışıldığı gibi, Romalılar ve barbarlar arasındaki ilişki karmaşıktı. Arminius bir Roma düşmanı oldu, ama kardeşi yapmadı. Teutoburg ormanı savaşı Romalılar için bir felaketti, ancak belirleyici değildi. Roma'nın müsrif oğlu Arminius düşmana döndü, daha kötü bir kaderle karşılaştı ve Roma kaybettiği topraklarını geri aldı. Savaş olayları Netflix'in Barbarlar'ında tasvir edilmiştir ve Arminius 19. yüzyıl Alman sanatının popüler bir konusudur, ancak savaştan sonra olanlar nadiren pop kültürünün bir konusudur.
Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü Karanlık Çağlara Yol Açtı
Muhtemelen MS 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Avrupa'da (6.-10. yüzyıl) dönemi ifade eden “Karanlık Çağlar” terimini duymuşsunuzdur. Karanlık çağlar, cehalet, bilimsel ilerleme eksikliği, hastalık ve kötü ekonomik koşullarla işaretlenir. Bu, Avrupa'nın yeniden doğuşunu simgeleyen, İtalyan rönesansı olarak da bilinen 15-16. yüzyıl CE "Rönesans" sırasında tersine döndü. Leonardo da Vinci, Michelangelo ve Galileo, karanlığı ve cehaleti yok eden ışığın sembolleri olarak görülüyordu. Rönesans, Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Avrupa'nın “karanlığı”nın aksine bir aydınlanma çağı olarak görülüyor. Bu iddialar yanlış çünkü “Karanlık Çağlar” yoktu. Tarihçiler, rönesans hareketinin ana itici gücü olarak eski Yunanca ve Latince metinlere yeniden ilgi duyuyorlar. Haçlı seferleri ve Arap dünyası ile olan temasın buna yardımcı olduğu söyleniyor. Ancak Avrupa, Haçlı Seferleri'nden sonra kayıp Yunanca ve Latince metinleri gün yüzüne çıkarmadı. Bizans İmparatorluğu her zaman eski Latince ve Yunanca metinlere ulaşmış ve bunları kendi katkılarıyla zenginleştirmiştir.
Batı Avrupa daha önce varsayıldığı kadar geri değildi.
İtalyan rönesansı yeni bir bilim, sanat, edebiyat ve mühendislik çağını başlatan ilk kültürel hareket değildi. İtalyan rönesansından önce, Batı Avrupa, Şarlman yönetimi altında (MS 748-814) benzer bir kültürel ve bilimsel ilerleme dönemi yaşadı. Biz buna Karolenj Rönesansı diyoruz. Otton hanedanlığı (MS 936-1002 arasında Kutsal Roma İmparatorluğu'nun hükümdarları) döneminde Batı Avrupa, bilimsel ve kültürel ilerlemenin ikinci bir aşamasını yaşadı. Bu genellikle Otton veya 10. yüzyıl Rönesansı olarak adlandırılır. “Rönesans” veya İtalyan Rönesansı olarak bilinen üçüncü Orta çağ Rönesansı, orta çağdan moderniteye geçişi işaret ediyordu. Haçlı seferleri, hıyarcıklı veba ve Moğol İmparatorluğu rönesansı etkiledi. Ancak Hıristiyan dünyasının çağdaşlarıyla karşılaştırıldığında bilimsel ve kültürel bilgiden yoksun olduğunu varsaymak yanlıştır. Bir yeniden doğuştan ziyade, üçüncü Orta çağ rönesansı, çağlar boyunca kültürel ve bilimsel ilerlemenin sonucudur.
Julius Caesar İskenderiye Kütüphanesini Yok Etti
Mısır, İskenderiye Büyük Kütüphanesi, antik dünyanın en prestijli eğitim kurumlarından biriydi. Bazıları, İskenderiye kütüphanesini yok eden asıl fail olarak Julius Caesar'ı işaret ediyor. Jül Sezar, MÖ 48'de Pompey ile yaptığı iç savaş (Sezar’ın iç savaşı olarak da bilinir) sırasında İskenderiye limanına demirledi. Mısırlılar kaçış yolunu engellemeye çalıştılar ve gemilerini ablukaya aldılar. Sezar, adamlarına Mısır gemilerini yakmalarını emretti ve bazıları gemiden çıkan yangının kütüphaneye yayılarak onu yok ettiğine inanıyor. Böylece Sezar, kütüphanenin yok edilmesinden sorumlu tutulur. Ancak, o döneme ait kayıtlar kütüphanenin küçük bir bölümünün yandığını ya da çabucak onarıldığını gösterdiğinden, bu çok uzak bir iddia gibi görünüyor. Romalı tarihçi Cassius Dio'nun kayıtlarına göre, yangın, ana kütüphaneden ziyade birçok değerli parşömenin bulunduğu rıhtımın yakınındaki bir depoyu sardı.
Yunan filozof ve tarihçi Plutarch, kütüphanenin yıkımından Sezar'ı sorumlu tuttu. Ancak Plutarch, Mark Antony'nin Kleopatra'ya yangından hemen sonra kütüphaneden 200.000 parşömen verdiğini söylediğinde kendi kendisiyle çelişiyor. Kütüphane yok edildiyse Mark Anthony'nin bu kadar çok parşömene nasıl erişimi oldu? Hesaplardaki tutarsızlıklar nedeniyle modern bilim adamları, Julius Caesar'ın İskenderiye Kütüphanesini yok etmediğine inanıyor. Yangın, kütüphanenin bir bölümünü tahrip etmiş olabilir, ancak kısa sürede yeniden inşa edildi. Kütüphane, Sezar'dan sonra birkaç yüzyıl boyunca hayatta kaldı. Roma imparatoru Aurelian'ın şehri Palmyrene kraliçesi Zenobia'dan geri alma girişimi sırasında kütüphane saldırıya uğradı. Ancak nihai yıkım MS 642'de İskenderiye'nin İslami fethi sırasında Halife Ömer'in yıkım emri vermesiyle meydana geldi ve bu Arap kaynaklarında iyi belgelenmiştir.
