Stevia Nedir?

Şeker otu adıyla bilinen stevia, özellikle Paraguay ve Brezilya’da yüzyıllardır kullanılan bir bitkidir. Uzun yıllar boyunca ve hala Japonya’da da birçok insan tarafından tatlandırıcı olarak tercih edilmektedir. Asidik toprakları sevmeyen ve çok yıllık bir bitki türü olan stevia, güneşli, rutubetli, sıcak iklimlerde yetişmektedir.

Aslında bir çalı türü olan bu bitkinin yaprakları güneşte kurutularak kullanılmaktadır. Çiçeklenme öncesi süreçte bitki gövdeden 10 cm kadar üstten kesilerek hasat yapılır. Bu dallardaki yapraklar ayıklandıktan sonra çürümemesi için kurutulması gerekmektedir. Kurutma işlemi Güneş ışığı ile olabileceği gibi kurutma fırınlarında da yapılabilir. Kurutma sonucu elde edilen steviol glikozitler, tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır ve kalorisizdir. Stevia şekerden 200-300 kat daha tatlı olmasına rağmen kullanan bireylerde kan şekerinde yükselme görülmemektedir.

İlk zamanlarda yetersiz çalışmalardan dolayı kullanımı yasaklanmış olsa da 2011 Aralık ayından itibaren AB tarafından onaylanmış; Türkiye’de ise 2013 Haziran ayından itibaren Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği’nde steviol glikozitlerin tatlandırıcı olarak kullanımına izin verilmiştir.

“Bir tutam stevia tozu, bir litre çay, kahve veya diğer içecekleri tatlandırmaya yeterli olmaktadır. Diyet gıdası olarak ise hiçbir şekilde kalori, yağ, sakarin ve toksik maddeler içermemektedir. Bal, pekmez ya da meyve şekerlerinin içindeki alkolden ileri gelebilecek ekşimelere de neden olmamaktadır.”

Stevia Nerelerde Kullanılır?

“Steviol glikozitler, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından güvenli olarak kabul edilmektedir. Ancak stevia yaprağı ve ham stevia özleri araştırma eksikliği nedeniyle şu anda gıda ürünlerinde kullanım için FDA tarafından onaylanmamaktır.”

Steviol glikozitler, kaynatılarak pişirilen yiyeceklerin yapımında (reçel, komposto gibi), pasta, kek, kurabiye, çeşitli tatlılar gibi fırın ürünlerinin yapımında, şekerleme ve çikolata ürünlerinde, çeşitli çayların üretiminde, hazır gıdalarda, sıcak ve soğuk içeceklerin üretiminde kullanımı mümkündür.

Stevia rebaudiana Bertoni bitkisinin yapraklarından elde edilen stevia, yapraklarını demleyip süzmek suretiyle, bitki çayı olarak da tüketilebilmektedir.

Faydaları Nelerdir?

- Diğer tatlandırıcılara göre ısıya daha dayanıklıdır.

- Toksik özellik göstermez.

- Ağızda acı tat bırakmaz ve zengin lif içeriğine sahiptir.

- Kalorisiz olması ve kan şekerini yükseltmemesi bakımından, tatlandırıcı olarak şekere güzel bir alternatiftir.

- Antioksidan özelliklere sahiptir. Bitkinin yapraklarında yüksek oranda folik asit, flavonoitler ve fenolik bileşikler bulunmaktadır.

- İçerdiği bazı kimyasal bileşikler (inulin tipi fruktooligosakkaritler, tanninler, esansiyel yağ asitleri, bazı aromatik maddeler) sayesinde antibakteriyel ve antifungal özelliktedir.

- Yüksek tatlandırıcı özelliğe sahip olmasına rağmen dişlerde rahatsızlığa neden olmaz ve antibakteriyel olduğundan diş çürümesi, diş eti rahatsızlıkları gibi sorunları önleyicidir.

- Tansiyonun yükselmesiyle birlikte ortaya çıkan ani stres ve gerginlik hissini azaltan stevia, damarları rahatlatarak tansiyon düşürücü etki göztermektedir.

- Yapılan araştırmalarda kolesterol değerlerini dengelediği görülmüştür.

- İçerdiği antioksidan maddeler sayesinde vücudu zararlı maddelerden uzak tutarak, vücuda yayılma riski gösteren kanserli hücrelere karşı koruma sağlamaktadır. Stevia bitkisinin kanserli hücre oluşumunu önlediğine dair çeşitli çalışmalar mevcuttur.

Stevia kullanımı her ne kadar sağlıklı olsa da bilinçsizce ve kontrolsüzce tüketildiğinde, alerjik reaksiyonlara ve yutkunma güçlüğüne neden olabilmektedir. Alerjik bünyelerde kullanımı önerilmemekle birlikte fazla tüketimi mide bulantısı gibi yan etkiler meydana getirmektedir. Genel olarak güvenli kabul edilmesine rağmen doz aşıldığında sağlığa olumsuz etkilerini gösteren çalışmalar da yapılmıştır. Bu gibi nedenlerle uzmanlar, kullanımının belirli dozlarda ve bilinçli şekilde olması gerektiğine dikkat çekmektedirler. Potansiyel etkilerini daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu UNUTULMAMALIDIR.

(Kaynak: https://www.tarimorman.gov.tr/)